Iti aldaw nga naipan idiay emergency room ti Cainta Hospital gapu iti hypertension wenno ‘high blood,’ Jehoiakim Cabia, edad 28, ket nabagaan nga ti panagsigarilyo ket dakkel iti naitulong na isu nga napasamak daytoy kenkuana.
“Kunak no matayakon daydiay nga oras…Kunak iti bagik nga no malasatak daytoy, isardeng kon ti agsigarilyo,” kuna ni Cabia, nga mannigarilyo ket makaibus iti nasurok nga 15 sticks iti inaldaw.
Uppat a pulo ket dua nga aldaw kalpasan ti panagsardeng na nga agsigarilyo, idi Oktubre 20, kuna ni Jehoiakim Cabia ket makarikrikna iti sakit ti barukong ken marigatan nga umanges iti rabii, Dagitoy ket sintomas iti bigla nga panagsardengna nga agsigarilyo. Ni Cabia ket agsigsigarilyo iti 15 nga tawen.
Manipud iti United States (U.S.) Mayo Clinic, ti panagtabako ket maysa kadagiti ‘risk factors iti high blood pressure. Dagiti kemikal nga aggapu iti tabako ket mabalin nga ‘makadamage iti lining ti artery walls’. Daytoy ket mabalin nga “mangingato iti risk ti sakit ti puso.”
42 days kalpasan ti biglaan nga panangisardeng ni Cabia iti panagsigarilyona, idi Oct. 20, marikna na pay laeng ti ‘chest pains ken shortness of breath iti rabii —a cost he is willing to pay para iti nasaysaayat nga salun-at.
“Ti nangsugsog kaniyak tapno agsardeng ket ti salun-at ko,” daytoy ti imbagana iti VERA Files iti interview.
“Pinilik ti agsardeng ken diyak nga pinanunot ti maipanggep ti adiksyon ko iti sigarilyo gapu ta no ituloy ko ti agsigarilyo, mabalin nga adda mapasamak kaniyak.”
Dagiti immuna nga aldaw ti karigatan. kuna ni Cabia, maysa nga non-fungible token (NFT) player. Iti umuna nga domingo, kuna na nga adda iti bed rest gapu ta mariknana nga nalaka nga mabannog ken saan nga makafocus uray no awan ti ar-aramiden na. Saan pay nga makaturog.
Cabia, 28, Imun monitor na ti progreso na babaen ti mobile application nga managan ti Quit Now. Us-usaren na daytoy nga guide tapno maammuan na no kaano nga smoke-free.
Dagitoy ket ‘ withdrawal symptoms’ kadagiti mannigarilyo nga mangrugrugi nga agsardeng, daytoy ti kinuna ni Robert Garcia Jr., ti project manager ti Department of Health (DOH) Quitline, maysa nga smoking cessation helpline nga naka base idiay Lung Center of the Philippines idiay Quezon City.
Dagiti agsigsigarilyo nga nagsardeng, kuna ni Garcia, ket tipikal nga makarikna iti sakit ti ulo, increased appetite, irritability ken persistent coughing/panaguyek. Ti dadduma ket makaala iti intense cravings for nicotine nga mabalin nga agresulta iti relapse wenno panagsubli iti habit nga agsigarilyo.
“No dadduma, dagiti smokers, ipagarupda nga agsakit da manen gapu ti panagsardengda nga agsigarilyo, saan nga agpayso daytoy. Kina agpaysuna, ti bagi ket agad- adjust nga agnormal nga awan ti nikotina,” impalawag ni Garcia.
Bayat ti kaadda ti corona virus 2019 pandemya (COVID -19) manipud March 2020 agingga iti July 2021, kinuna ni Garcia, nga ti Quitline ket nakaala ti 447 nga calls, kaaduan na aggapu iti lallaki. 145 callers ket nagpalista idiay programa maipanggep iti panagsardeng nga agsigarilyo.
“Gapu iti buteng da, kaaduan kadakuada nga agsigsigarilyo ammo na nga ti krisis ti salun-at ket makaapekto iti bara,” kinunana.
‘Nalaklaka nga makuna ngem narigat nga aramiden’
Ti panangisardeng iti panagsigarilyo ket “nalaklaka nga makuna ngem narigat nga aramiden,”kuna ni Garcia. Gapu ta ti goal dagiti agsigsigarilyo ket agbalin nga “tobacco-free,” dagiti mannigarilyo ket masapul nga sanguen da ti adiksyon kadwana ti stress factors nga agtalinaed iti balbalayda. Ti Pilipinas ket kaduana dagiti naduma-duma nga paglian nga nag-impose iti longest lockdown.
Ti panagdepende ti mannigarilyo ti mangidiktar ti suporta nga kasapulan, naggapu ken Garcia. Daytoy ket marukod babaen ti bilang ti sticks nga mausarda iti inaldaw ken ti pattern ti panagsigarilyo da.
Ibilang ni Cabia ti bagina nga maysa nga “highly dependent “ smoker. “ No siak ket bored, agsigarilyo ak, no agkapkape ak ti bigat, kalpasan ti pannangan, no addaak idiay comfort room, nalagip na.
“Uray no adda sakit ko, agsigarilyo ak idi. Uray no bigbigat, agaramidak iti plano tapno makapagsigarilyo ak,” innayon na.
Tapno mayaw-awan ti kalikagum na nga agsigarilyo, inaramid ni Cabia ket nag ehersisyo, nangan kadagiti healthy foods, kasla kuma prutas ken natnateng, uminom ti danum, wenno nagngatingat iti nasam-it, “S’yempre adda kaduana nga lualo tapno malagpasan na amin nga pagsubok nga maited kenkuana,” kinuna pay.
Innayon ni Cabia nga dagiti umuna nga dua nga domingo ti karigatan. Imbaga ti doktor na nga agpa medical check up ket iti resulta, nagparang nga awan ti anyaman nga komplikasyon.
Di pay kayat ni Cabia nga ag switch iti produkto ti vaping. “Ammok nga marigatanak no bassi-bassit, isuna nga ti inaramid ko ket biglaan … baka ma-high bloodak manen ken ma-stroke.”
Sinegundaan ni Regin Roy Salazar, edad 35, ti panagusar ti vapes tapno maisardeng ti panag sigarilyo na. Maysa nga mannigarilyo iti las-ud ti sangapulo ket walo nga tawen manipud idi adda iti high school, pinadas ni Salazar nga agsigarilyo idi 2019 ti JUUL pod, maysa nga “closed system vapor product” nga mabalin nga i-recharge babaen iti USB port.
Daytoy nga segunda mano nga regalo nga inted ti boss na ti nangisungsong kenkuana nga mangusar ti tabako nga sigarilyo ken vape nga aggiddan.
“Idi damo, ad-adu ti panangusar ko ti tabako ngem idi nasanayakon nga agusar ti vape, bassi- bassit ko nga naikkat ti panagusar ko ti tabako agingga iti maysa kada maysa nga bulan laeng nga agtabako ak,” kunana pay.
“Nag madi ti raman ti tabako kalpasan nga masanay iti vape,” innayon na. Imbaga na pay nga dagiti ‘flavors’ nga pinaglalaok na idiay pod ti nangisungsong kenkuana.
“Ti tabako nga dati nga us-usaren na ket nagmadi ti raman na idi inrugi na ti agusar iti vape…Dati, naimas ti raman na kada usaren na.”
No usaren na met ti vape, kanayon nga ti ‘order’ na ti tabako nga virginia, strawberry, mango wenno kola flavor. Ti bayad ti maysa ket P250 agingga iti P300, balor ti maysa nga kaha ti sigarilyo, ken makaabot iti dua agingga ti tallo nga aldaw.
Imbaga pay ni Salazar nga no ti vape ket nakatulong kenkuana tapno isardeng na ti panagusar ti tabako, nagbalin met daytoy nga instrumento tapno agusar iti sabali nga adiktib nga produkto. Ti ‘pod’ ket aglaon iti 5% nicotine salt, nga mabalin nga aglaon iti 40 milligrams of nicotine per milliliter of juice, wenno equivalent ti nicotine nga adda iti maysa agingga iti tallo nga pakete ti sigarilyo. Daytoy ket naggapu iti maysa nga artikulo ti Mayo Clinic website.
Idi naamiris na ti dakes nga epekto ti smoking ken vaping iti salun-at na, kuna ni Salazar nga nangaramid iti “silly promise” nga no mapukaw wen nu mabuong diyay vape, isardeng na ti panag sigarilyo na. Ket idi Marso daytoy nga tawen, naikkat na dagitoy nga bisyo na.
“Namin adu nga beses nga pinilit ko nga ikkaten ti bisyok nga ag-sigarilyo, Ngem gapu ta adda ti vape, saan ko nga maisardeng. Nasayaat ta napukaw daytoy vape,” kuna ni Salazar.
Kasla ken ni Cabia, naadall ni Salazar no kasano nga makontrol na dagiti essem na babaen ti ‘ehersisyo ken panagngatingat na ti bubble gum wenno kendi tapno ‘busy’ ti ngiwat na.’ “Malaglagip ko nga ‘sayang’ ti narugiam,” imbaga na iti VERA Files.
Naduma-duma nga ‘smoker,’ saba-sabali nga ekspiryensya
Inggunam-gunam ni Garcia nga ti panagsardeng nga agusar ti vape wenno tabako ket naduma-duma. Ti dadduma ket mabalin na ti agsardeng, ngem kaaduan na ket saan.
Isu’t gapuna nga ti Quitline ket saba-sabali ti ‘advice’ na kadagiti kliyente na. Ti pito nga miembro ti ‘team’ ket puro medical professionals ken people management experts nga adda training na.
Ti Quitline ket mangmangted iti naduma-duma nga pagpilian kasla kuma ti ‘counseling, behavioral support ken ti nicotine replacement therapies (NRTs) kadagiti smokers nga kayatnan nga isardeng dagiti bisyona. Saan da nga i-rekomendar ti vaping wenno saba-sabali nga ‘heated tobacco products.’ Kinuna pay ni Garcia nga gapu iti kaawan ti ebidensya nga mangpaneknek nga dagitoy ket pudpudno nga makatulong tapno mapasardeng dagitoy nga bisyo.
“No adda nicotine, saan tayo nga ma-address ti adiksyon to nicotine,” intudo na pay.
Idi dinamag mi no ania ti diperensya ti nicotine patches iti vaping, kinuna ni Garcia, “Ti NRT ket mabalin nga i-monitor…ken mabalin met nga ma-taper.”
“No ti smoker ket makaibus iti nababbaba iti sangapulo nga stick iti maysa nga aldaw, mabalin nga mangrugi iti 15 milligrams iti nicotine patches. Ngem no ti smoker ket makaibus iti ad-adu wenno maysa nga pack (20 sticks) iti maysa nga aldaw, ti doktor ket mabalin nga mangreseta ti kangatuan nga dose ti NRT, impalawag ni Garcia.
Idi June 2021, ti World Health Organization (WHO) ket nangted iti P41 milyon nga nicotine patches iti 4 nga ospital, agraman ti Lung Center of the Philippines para kadagiti agtawen ti 20 agingga iti 50 with ‘comorbidities’ ken kayatnan ti agsardeng. Daytoy ket ‘project’ ti global agency nga Access Initiative for Quitting Tobacco.
Daytoy nga therapy program ket inreseta ken adda medical doctor nga kaduana, Imbaga pay ni Garcia nga kasapulan daytoy tapno matulongan ti pasyente nga addaan iti withdrawal symptoms and cravings that ‘will most likely cause the relapse of the smoker.’
Ni Dr. Rabindra Abeyasinghe, ti WHO Representative to the Philippines, kinunana, “Ti panakairaman ti Nicotine Replacement Therapy (patches) ket mabalin nga ‘boost iti tarigagay ti Departamento ti Salun-at (DOH) tapno maikkat ti negatibo nga impact iti salun-at nga paltuaden ti panagusar iti tabako.”
Manipud iti average nga 15% agingga ti 18% quit rate nga kaduana laeng ti behavioral support, mangnamnama ni Garcia nga ti panangusar iti libre nga NRTs ket makatulong kadagiti pasyente nga addaan iti ‘intense cravings wenno withdrawal symptoms.’
Nu man pay irekomendar ti Quitline ti panagsardeng nga dagus, kuna ni Garcia nga sumagmamano kadagiti smokers ket kaykayat da ti ‘gradual reduction.’ Dagiti smokers nga nag-decide ti “Quit Day” ket adda dua nga domingo nga panagsagana para iti “zero tobacco.”
“Masapul nga sanguem dagiti mental challenges tapno maisardeng da ti bisyo da,” kuna ni Garcia, gapu ta ti panagsardeng ket kaduana ti determinasyon ken kumpiyansa.
Para ken ni Cabia, ti panagsardeng na iti bisyo ket nakaapekto iti salun-at ti isip na. Adda met sag paminsan nga ‘anxiety ken panic attacks, ngem na’manage’ na amin daytoy babaen ti suporta nga naggapu iti pamilya na.
“Lislisiak pay dagiti tattoo nga agsigsigarilyo gapu ta idi inrugik ti panagsardeng ko, simmabali ti angot na ti asok. Sobra ti sakit na iti agong,” kunana pay.
Editor’s note: VERA Files is part of Project Seeing Through the Smoke, which has support from the International Union Against Tuberculosis and Lung Disease, Inc (The Union) and Bloomberg Philanthropies.
Read other interesting stories:
Click thumbnails to read related articles.
