Sa pagwawalang-bahala sa direktiba ni Pangulong Ferdinand Marcos Jr. na “pangunahan” ng Senado ang pag-amyenda sa mga probisyong pang-ekonomiya ng 1987 Constitution, pinaspasan ng House of Representatives ang pag-apruba sa Resolution of Both Houses (RBH) No. 7.
“Kung mayroon tayong three-fourths na boto sa RBH No. 7, at lahat ay nasunod alinsunod sa Konstitusyon, ang mungkahi ko ay ipasa natin ito sa Commission on Elections [Comelec],” sabi ni House Majority Leader Manuel Jose ” Mannix” Dalipe noong Marso 19.
Mahigit dalawang buwan na ang lumipas mula nang magbigay ng tagubilin si Marcos, tinatalakay pa rin ang RBH No. 6 ng Senado sa subcommittee na pinamumunuan ni Sen. Juan Edgardo “Sonny” Angara.
Sinabi ni Senate President Juan Miguel Zubiri na ang resolusyon ay “on track,” dahil kinukumbinsi nila ni Angara ang iba pang mga senador na “siguraduhin na may three-fourths na boto” na kailangan upang maipasa ang panukala.
Ang RBH Nos. 6 at 7 ay nagmumungkahi ng mga susog sa pamamagitan ng pagsingit ng pariralang “maliban kung itinatadhana ng batas” upang pahintulutan ang Kongreso na magpasa ng mga hakbang na magtatanggal sa 40% na limitasyon sa pagmamay-ari ng mga public utility (Section 11, Article XII), mga pangunahing institusyong pang-edukasyon (Section 4, Article XIV) at advertising (Section 11, Article XVI).
Nauna nang sinabi ni Marcos na ang 1987 Constitution ay “hindi isinulat para sa isang globalized world,” na nagbibigay-katwiran sa pangangailangan para sa mga pagbabago upang “mapataas natin ang aktibidad sa ekonomiya” at “makaakit ng mas maraming dayuhang mamumuhunan” sa bansa.
Ang kasalukuyang Konstitusyon ay binuo kasunod ng pagpapatalsik noong 1986 sa ama at kapangalan ni Marcos, ang yumaong diktador na nanatili sa kapangyarihan sa loob ng 21 taon.
Ang mga kontrobersyang nauugnay sa pagtitipon ng mga pumirma sa petisyon ng people’s initiative na sinusuportahan ng Kamara ay humantong sa kasalukuyang diskarte sa pagpasok ng mga pagbabago sa konstitusyon, kung saan ang pangulo mismo ay nakikialam sa isang proseso ng pambatasan, na humihiling sa Senado na manguna.
Ano itong “hindi pa nagagawang” paraan ng pagmumungkahi ng pagbabago sa Charter? Hinimay ng VERA Files Fact Check ang limang tanong sa isyung ito:
1. Paano maaamyendahan ang Konstitusyon?
Sa ilalim ng Article XVII ng Konstitusyon ng 1987, mayroong tatlong paraan upang amyendahan o baguhin ang charter: isang constituent assembly kasama ang Senado at ang House of Representatives na nagpupulong bilang isang grupo, isang constitutional convention kasama ang mga halal na delegado at isang people’s initiative.
| Mode | Requirement |
| Constituent Assembly | Ang mga senador at kongresista ay nagpupulong bilang isang katawan upang ipakilala ang mga susog o revisions, na nangangailangan ng tatlong-ikaapat na boto ng lahat ng miyembro para makapasa |
| Constitutional Convention | isang hiwalay na katawan na binubuo ng mga inihalal na kinatawan, na nilikha para sa tanging layunin ng pag-amyenda o pagbabago ng Konstitusyon |
| People’s Initiative | isang petisyon na nilagdaan ng hindi bababa sa 12% ng kabuuang bilang ng mga rehistradong botante sa buong bansa, na ang bawat distritong pambatas ay kinakatawan ng hindi bababa sa 3% ng mga rehistradong botante nito |
Noong Enero 29, sinuspinde ng Comelec ang kontrobersyal na signature campaign ng People’s Initiative for Modernization and Reform Action (PIRMA) para payagan ang poll body na suriin at amyendahan ang mga panuntunan nito sa People’s Initiative (PI).
Binatikos ang PIRMA dahil sa umano’y pagbabayad ng P100 sa bawat pirma na makukuha nito at nangako ng tulong pinansyal sa mga mamamayan kapalit ng kanilang mga pirma. Itinanggi ni Noel Oñate, ang lead convenor ng grupo, ang naturang mga pahayag.
Dahil sa desisyon ng Korte Suprema noong 1997 na ang Republic Act No. 6735 o “The Initiative and Referendum Act” ay “kulang at hindi sapat” para ipatupad ang PI, naghain ng magkahiwalay na panukala sina Senate Minority Leader Aquilino “Koko” Pimentel III at opposition Rep. Edcel Lagman na nagtatakda ng mga tuntunin para sa ganitong paraan ng reporma sa konstitusyon. Pareho itong nakabinbin sa antas ng komite.
2. Mayroon bang “fourth mode” para amyendahan ang Konstitusyon? Ano ang “Bernas method”?
Wala, ngunit binanggit ng ilang miyembro ng Kamara ang isang formula na binanggit ng yumaong constitutionalist na si Fr. Joaquin Bernas SJ, na nagsabi ng “fourth mode” para sa Charter change, kung saan ang dalawang kapulungan ng Kongreso ay nagdaraos ng magkahiwalay na sesyon at tumututok sa mga partikular na susog.
Gayunpaman, sinabi ng abogado at constitutionalist na si Michael Yusingco na ito ay isang mungkahi lamang kung paano “i-operationalize” ang isang constituent assembly.
Sa isang column noong 2012 sa Inquirer.net, ipinaliwanag ni Bernas na ang kanyang panukala ay maaaring gumana tulad ng isang “legislative process:” Alinman sa dalawang kapulungan ang magda-draft ng panukalang batas na naglalaman ng mga iminungkahing pagbabago nito. Sa sandaling maaprubahan sa pamamagitan ng tatlong-kapat na boto, ang panukala ay ipapadala sa kabilang chamber para sa pag-apruba nito.
“Kapag naaprubahan ng dalawang kapulungan ang isang panukala sa pag-amyenda sa konstitusyon, maaari itong isumite para sa ratipikasyon ng mga tao sa susunod na pambansang halalan,” aniya.
Ang pangulo ay “walang papel sa pagbabalangkas ng mga pagbabago,” dagdag ni Bernas, at magiging sangkot lamang sa probisyon ng budget para sa plebisito.
Dahil hindi binalangkas ng Saligang Batas ang mga patakaran ng pamamaraan para sa isang constituent assembly, sinabi ni Bernas na “ang pangunahing prinsipyo ay kung ano ang hindi ipinagbabawal ng Konstitusyon, tahasan man o implicitly, ay ipinauubaya sa pagpapasya ng Kongreso.
Kasunod ng interpretasyong ito, sinabi ni Yusingco na ang RBH Nos. 6 at 7 ay sakop ng constituent powers ng Kongreso.
Tungkol sa paraan ng pagboto sa mga susog, isinulat ni Bernas sa isang kolum noong 2014 na ang dalawang kapulungan ng Kongreso ay “maaaring magsama-sama sa magkasanib na sesyon” para sa layuning magmungkahi ng mga susog o “gawin ito sa paraang ipinasa nila ang ordinaryong batas.”
3. Ano ang mga kontrobersiya sa RBH Nos. 6 at 7?
Sinabi ni dating Supreme Court chief justice Reynato Puno na ang pagpapatibay ng naturang interpretasyon upang ipasa ang RBH Nos. 6 at 7 ay “mag-iimbita ng isang seryosong hamon sa konstitusyon” dahil ang mga personal na pananaw ni Bernas ay “hindi kailanman napag-usapan” ng mga bumuo ng 1987 Constitution.
Sinabi ni Puno na ang Article XVII, Section 1.1 ay “anomalous” dahil sa pagsulat ng probisyong ito, ipinagpalagay ng mga bumuo ng Konstitusyon na isang unicameral legislature na may isang chamber lamang. Aniya, nakalimutan ng mga may-akda ng charter na muling isulat ang artikulong ito sa paraang tahasan itong nagsasaad ng isang bicameral system, kung saan ang House at Senate ay nagpupulong at bumoboto nang hiwalay.
“Ito ang ating unang suliranin sa konstitusyon: kung paano i-interpret itong Article XVII, Section 1.1 sa paraang naaayon sa layunin ng mga bumubuo at naaayon sa kagustuhan ng mga tao noong niratipikahan nila ang 1987 Constitution,” sabi ni Puno sa isang March 14 forum sa charter change sa University of the Philippines (UP) Diliman.
Sa isang position paper noong 2023, binanggit ng UP Political Science Department na sa isang constituent assembly, “ang magkakasamang pagboto ay nagiging bicameralism at ang prinsipyo ng checks and balances ay walang kinalaman at walang kabuluhan.”
Kung ang Kongreso ay magkakasamang bumoto, ang Senado ay malalagay sa “isang disadvantaged na posisyon” dahil sila ay talo sa bilang ng kanilang mga katapat sa House of Representatives.
Bukod dito, sinabi ni Yusingco na ang Bernas formula ay maaari lamang maging “viable” kung ang mga iminungkahing amyenda ay “simple at prangka,” at binanggit na ang kasalukuyang mga resolusyon ay tumatalakay sa mga “kumplikado at kontrobersyal” na mga panukala.
May pangamba na ang mga mambabatas ay magrerekomenda sa kalaunan ng mga pagbabago sa konstitusyon “na angkop sa kanilang layunin,” sinabi niya.
“Ngunit kung magagawa nilang limitahan lamang ang kanilang sarili sa tatlong panukala sa pag-amyenda hanggang sa katapusan, iisipin ko iyon bilang isang magandang bagay – na maaari nilang disiplinahin ang kanilang mga sarili pagdating sa paggamit ng kanilang constituent power,” sabi ni Yusingco.
4. Paano malulutas ang mga isyung ito?
Sinabi ni Puno na ang interpretasyon ng Article XVII, Section 1.1 ay maaaring “isumite sa mga tao para sa kanilang hatol” sa isang referendum o ang Kongreso ay maaaring kumilos bilang isang constituent assembly upang pawalang-bisa ang probisyong ito.
“Maaari itong dalhin sa Korte Suprema para sa isang interpretasyon,” idinagdag niya, na nagsasabi na ang hudikatura ay maaaring matukoy kung nagkaroon o hindi ng “isang matinding pag-abuso sa pagpapasya na katumbas ng kakulangan o labis na hurisdiksyon” sa alinmang sangay ng gobyerno, kabilang ang Kongreso.
Gayunpaman, sinabi ni Yusingco na kung gagawin ng Korte Suprema ang desisyon, maaaring “hindi ito makabubuti para sa reporma sa konstitusyon” na dapat ay isang proseso kung saan ang mga tao ay maaaring hayagang makisali at makipagpalitan ng mga ideya.
Pagkatapos ay hinimok niya ang parehong mga chamber na “pindutin ang pause” sa mga resolusyon at sumang-ayon muna sa mga patakaran ng mga pamamaraan para sa isang constituent assembly.
Sa kawalan ng pinagkasunduan sa kung paano magpapatuloy sa ganitong paraan ng pagbabago ng charter, sinabi ng parehong mga eksperto na ang anumang talakayan sa “restrictive na mga probisyong pang ekonomiya” ay preemptive.
5. Bakit ito mahalaga? Ano ang susunod?
Kung ang RBH Nos. 6 at 7 ay naaprubahan ng Kongreso, ito ay kailangang pagtibayin sa isang plebisito, kung saan ang mga Pilipino ay boboto ng oo o hindi sa mga panukalang susog.
“Kapag ito ay naaprubahan ng mayorya ng Filipino sa pamamagitan ng plebisito, [ang House] at [ang] Senate ay tatalakayin ito isa isa, at magbibigay ng tuntungan… pag-uusapan natin ang edukasyon, public utilities, logistics, transport sector,” sinabi ni Rep. Janette Garin, na kabilang sa mga co-authors ng RBH No. 7, sa isang press conference noong Marso 19.
Sinabi ni Deputy Speaker David “Jay-jay” Suarez, isa rin sa mga nagsusulong ng charter change, “Mahalagang makipagtulungan tayo sa Senado hinggil dito para malimitahan natin ang posibleng hamon sa konstitusyon na kakaharapin ng RBH Nos. 6 at 7 .”
Binigyang-diin ni Suarez na ang mga inaasahang hamon sa proseso at laman ng RBH ay maaaring matukoy ang “pinakamabilis na ruta” para makarating ito sa Comelec at “magkaroon ng plebisito sa pinakamaagang posibleng panahon.”
Sinabi ni Comelec Chairman George Garcia na ang mga tanong sa isang plebisito para sa charter change ay kailangang isumite sa Dis. 15 ngayong taon upang maisama sa mga balota para sa 2025 midterm elections.
May nakita ka bang kaduda-dudang status, picture, meme, o iba pang post na gusto mong i-fact-check namin? Sagutan lang itong reader request form o i-message sa Viber ang VERA, the truth bot (Philippines).
Mga Pinagmulan
Inquirer.net, Marcos: Why the row? Senate to lead Cha-cha, Feb. 21, 2024
Business Mirror, President said impasse between Senate and House on Charter change has been settled through his intervention, Feb. 21, 2024
PhilStar.com, Do economic Cha-cha without any fuss – Marcos, Feb. 21, 2024
House of Representatives, House OKs proposed economic Charter amendments on final reading; Speaker says changes last piece in investment puzzle, March 20, 2024
House of Representatives, PRESS CONFERENCE (MAR. 11, 2024), March 11, 2024
ABS-CBN News, Zubiri, Romualdez: Senate, House on track to pass economic charter change bills | ANC, March 18, 2024
CNN Philippines, Noel Oñate | The Source
Inquirer.net, Doable Charter change, July 22, 2012
Inquirer.net, Charter change, Feb. 16, 2014
House of Representatives, PRESS CONFERENCE (MAR. 18, 2024), March 18, 2024
GMA Integrated News, One-on-one interview kay Pangulong Bongbong Marcos | BT, Jan. 24, 2024
Official Gazette of the Philippines, THE 1987 CONSTITUTION OF THE REPUBLIC OF THE PHILIPPINES – ARTICLE XVII
Supreme Court E-Library, G.R. No. 127325, March 19, 1997
Official Gazette of the Philippines, Republic Act No. 6735
Senate of the Philippines, Subcommittee on Resolution of Both Houses No. 6, Accessed March 20, 2024
House of Representatives, Resolution of Both Houses No. 7
UP Political Science Department, Position Paper of Faculty Members of the UP Department of Political Science on the Congressional Initiative to Undertake Constitutional Revision, Accessed March 19, 2024
Altermidya, Do We Need Charter Change?, March 14, 2024
Daily Guardian, There is no 4th mode, March 19, 2024
House of Representatives, PRESS CONFERENCE (MAR. 19, 2024), March 19, 2024
Michael Henry Yusingco, Personal communication (call), March 20, 2024
(Ginagabayan ng code of principles ng International Fact-Checking Network sa Poynter, ang VERA Files ay sumusubaybay sa mga maling pahayag, flip-flops, nakaliligaw na mga pahayag ng mga pampublikong opisyal at kilalang personalidad, at pinasisinungalingan ang mga ito gamit ang tunay na ebidensya. Alamin ang inisyatibong ito at aming pamamaraan.)
