FACT CHECK: Escudero mali sa pagbibigay kredito sa Kongreso sa BARMM anti-dynasty rule

Iginiit ni Senate President Francis “Chiz” Escudero na nagpasa ang Kongreso ng anti-dynasty rule para sa parliamentary election sa Bangsamoro Autonomous Region in Muslim Mindanao (BARMM).

Ito ay hindi totoo. Ang probisyon ay nakapaloob sa Bangsamoro Electoral Code at isang resolusyon ng Commission on Elections (Comelec). Gaya ng tinukoy ng 1987 Constitution at ng Bangsamoro Organic Law, ang Comelec at maging ang Bangsamoro Transition Authority (BTA) ay hindi itinuturing na bahagi ng Kongreso.

PAHAYAG

Sa pagkomento sa posibilidad ng pagbabawal sa mga political dynasties sa pambansang antas, sinabi ni Escudero sa isang press conference noong Okt. 2:

“Within a particular territorial jurisdiction, Congress has passed a law on anti-dynasty, sa (in the) BARMM. For a particular sector, or those running for a particular sector like SK (Sangguniang Kabataan), Congress has done that, too. Pero sa pangkalahatan, hindi ganoon kasimple, dahil limitado ‘yan sa sektor… (But on the whole, it’s not that simple, because the rules are limited by the sector…).”

(“Sa loob ng partikular na hurisdiksyon ng teritoryo, nagpasa ang Kongreso ng batas tungkol sa anti-dynasty, sa BARMM. Para sa isang partikular na sektor, o sa mga tumatakbo para sa isang partikular na sektor tulad ng SK (Sangguniang Kabataan), ginawa rin iyon ng Kongreso. Pero sa pangkalahatan, hindi ganoon kasimple, dahil limitado ‘yan sa sektor….”)

Pinagmulan: Press Conference of Senate President Francis “Chiz” Escudero (October 2, 2024), Okt. 2, 2024, panoorin mula 21:31 hanggang 21:50

ANG KATOTOHANAN

Ang BTA ang nagsabatas ng isang anti-dynasty na panuntunan sa Bangsamoro Electoral Code, o Bangsamoro Autonomy Act (BAA) No. 35, na pinagtibay noong Marso 2023.

Ang panukalang batas ng Senado na lumilikha ng BARMM ay may kasamang probisyon laban sa dinastiya, ngunit hindi ito dinala sa pinal na panukalang batas na ipinasa ng Kongreso.

Ang Article III, Section 9 (d) ay nagbabawal sa mga nominado ng mga panrehiyong parliamentaryong partidong pampulitika (RPPPs) na may kaugnayan sa loob ng ikalawang antas ng consanguinity o affinity. Ang mga lumabag na nominado ay dapat na madiskwalipika sa paraang itinakda ng mga RPPP.

Ang Comelec Resolution No. 10984, na inilabas noong Abril 24, ay nagbibigay ng mga tuntunin at regulasyon sa pagpapatupad para sa Bangsamoro Electoral Code.

Ang mga RPPP ay bumubuo ng 50% ng 80-seat parliament na ihahalal sa Mayo 2025.

Sa panahong hindi pa inihahalal ang parliyamento, ang Article XVI ng Republic Act No. 11054 o ang Bangsamoro Organic Law ay nag-utos sa BTA na gamitin ang awtoridad na pambatas. Ang mga executive function, samantala, ay pansamantalang pangangasiwaan ng isang hinirang na punong ministro.

Ang organikong batas ay nagbibigay-daan sa Bangsamoro Government (kasalukuyang BTA) na mag-akda at magpatibay ng mga batas “sa mga bagay na nasa loob ng mga kapangyarihan at kakayahan nito” na hiwalay sa Kongreso.

Noong Setyembre 2023, bago ang halalan sa Barangay at Sangguniang Kabataan, inaprubahan ng BTA ang Bangsamoro Local Governance Code (BLGC) o BAA No. 49 na naglalaman ng probisyon laban sa dinastiya.

Sa Section 45 (g) ng BLGC, na nagsasaad ng mga batayan para sa diskwalipikasyon ng mga lokal na kandidato, ang mga kamag-anak sa loob ng ikalawang antas ng consanguinity o affinity ay ipinagbabawal na tumakbo.

Sa kaso ng mga kamag-anak na nag-aagawan para sa iba’t ibang posisyon, ang mga tumatakbo para sa mababang opisina ay madi-disqualify. Ang mga awtoridad sa halalan ay magsasagawa ng palabunutan kung sino ang kandidato na maaaring magpatuloy sa kaso ng mga kamag-anak na naghahangad para sa parehong posisyon.