Pumasok na ang mga paunang resulta sa plebisito noong Lunes para maaprubahan ang Bangsamoro Organic Law (BOL)
Ang Maguindanao, balwarte ng Moro Islamic Liberation Front (MILF), ay buong puwersang bumoto para sa BOL, o Republic Act 11054, na naglalayong magdala ng pangmatagalang kapayapaan sa Mindanao.
Ang batas, produkto ng mahahabang negosasyon sa pagitan ng MILF at ng pamahalaan, ay pinagtibay din ng higit sa kalahati ng mga residente sa Cotabato City.
Ang plebisito noong Lunes, ang una sa dalawa, ay ginanap sa Autonomous Region in Muslim Mindanao — Maguindanao, Lanao del Sur, Basilan, Sulu at Tawi-Tawi — at mga lungsod ng Isabela at Cotabato. Ang ikalawa ay sa Peb. 6, sa Lanao Del Norte at North Cotabato.
Isang survey ng Social Weather Stations na inilabas noong Lunes ng gabi ay nagpakita na 79 porsiyento ng mga Muslim sa buong bansa ay pabor sa pag-apruba ng BOL. Kung ang batas ay tunay na mapagtibay, narito ang hindi bababa sa tatlong bagay na mangyayari kapag umiral na ang batas.
Ang ARMM, na tinawag ng administrasyong Aquino na isang “nabigong eksperimento,” ay bubuwagin at papalitan ng isang bagong yunit na tatawaging Bangsamoro Autonomous Region in Muslim Mindanao (BARMM).
Maguindanao, Lanao Del Sur, Basilan, Sulu at Tawi-tawi pati na rin ang mga lungsod ng Marawi, Lamitan at Cotabato ay magiging bahagi na ngayon ng BARMM.
Ang lalawigan ng Lanao del Norte maliban sa Iligan City; ang mga bayan ng Kabacan, Carmen, Aleosan, Pigcawayan, Pikit at Midsayap sa North Cotabato; at ang lungsod ng Isabela sa Basilan ay magiging bahagi ng rehiyon ng Bangsamoro kung ang kanilang mga residente ay bumoto pabor sa kanilang pagsama sa BARMM.
Upang matiyak na walang pagkagambala habang ang Bangsamoro Transition Authority (BTA), ang pansamantalang pamahalaan, ay binubuo, ang mga sumusunod ay itatalaga bilang “tagapag-alaga” ng pangangasiwa ng BARMM:
- 25 nanunungkulan na inihalal na opisyal ng ARMM
- Bangsamoro Transition Commission (BTC)
Ang BTC, na pinamumunuan ni Ghazali Jafaar ng MILF, ay may 21 mga miyembro na hinirang ni Pangulong Rodrigo Duterte noong Pebrero 2017.
Ang BTA ay maglilingkod hanggang 2022.
Itinakda ng batas na:
- Ang BTA ay pamumunuan ng MILF, nang walang pagkiling sa mga miyembro ng Moro National Liberation Front.
- Ito ay bubuuin ng 80 miyembro na itatalaga ng Pangulo.
- Ang mga nanunungkulan na inihalal na opisyal ng ARMM ay awtomatikong magiging mga miyembro ng BTA hanggang Hunyo 30, 2019
- Ang mga hindi Moro na katutubong grupo, kababaihan, kabataan, mga naninirahang komunidad, tradisyunal na lider at iba pang sektor ay magkakaroon ng kanilang kinatawan sa BTA.
Ang pansamantalang pamahalaan ay magkakaroon ng parehong kapangyarihan na pambatasan at administratibo. Kabilang sa mga tungkulin nito ang pagpapatibay ng prayoridad na batas sa panahon ng transition tulad ng:
- Bangsamoro Administrative Code
- Bangsamoro Revenue Code
- Bangsamoro Electoral Code
- Bangsamoro Local Government Code
- Bangsamoro Education Code
Itatakda ng BTA ang unti-unti na pagbawas ng mga opisina ng ARMM, na isinasaalang-alang ang interes ng publiko at paghahatid ng mga serbisyo.
Ang unang regular na halalan para sa gobyerno ng Bangsamoro ay gaganapin sa 2022, kasabay ng pambansang halalan.
Ang bagong gobyerno ng Bangsamoro ay parlyamentaryo na binubuo ng 80 na miyembro:
- Isang punong ministro na ihahalal ng parlyamento
- Dalawang pangalawang ministro na itatalaga ng punong ministro
- 50 porsiyento na mga kinatawan ng partido
- hindi hihigit sa 40 porsiyento na mga kinatawan ng distrito sa parlyamentaryo
- 10 porsiyento ng mga kinatawan ng mga sektor
Kapag ang mga inihalal na opisyal ay manungkulan na, ang BTA ay bubuwagin. Magsumite ito ng pangwakas na ulat at mga rekomendasyon sa kalagayan ng gobyerno ng Bangsamoro sa panahon ng transition sa mga bagong inihalal na opisyal, sa House of Representatives, sa Senado at sa Office of the President.
Mga pinagmulan:
Official Gazette, Organic Law for the Bangsamoro Autonomous Region in Muslim Mindanao, Articles XV to XVI
Official Gazette, Framework Agreement on the Bangsamoro
Official Gazette, Comprehensive Agreement on the Bangsamoro
Official Gazette, Executive Order No. 08, Series of 2016
GMA News Online, High voter turnout observed for BOL plebiscite, Comelec spokesperson says
ABS-CBN News, Former PH peace negotiator says BOL a lasting solution to Mindanao conflict
Social Weather Station, Fourth Quarter 2018 Social Weather Survey: 79% of Muslims nationwide favor approval of the BOL
Ang VERA Files Fact Check ay sumusubaybay sa mga maling
salaysay at nakaliligaw na mga pahayag ng mga pampublikong opisyal at
personalidad, at itinatama ang mga ito gamit ang mga tunay na ebidensya. Kami
ay ginagabayan ng mga prinsipyo ng
International Fact-Checking Network sa Poynter. Para sa karagdagang impormayan
bisitahin ang pahinang ito.