Matapos tawaging “adik sa droga” si Pangulong Ferdinand Marcos Jr., sinabi ngayon ni dating pangulong Rodrigo Duterte na maaaring ang tinutukoy niya ay ang paggamit ng mga gamot, hindi ang mga ilegal na droga.
(Basahin ang VERA FILES FACT CHECK: Pahayag ni Rodrigo Duterte na nasa PDEA narco-list si Pangulong Marcos walang basehan)
PAHAYAG
Sa isang press conference noong Peb. 27 sa Davao City, hinilingan si Duterte na magkomento sa kanyang alegasyon na gumagamit si Marcos ng mga ilegal na droga. Sumagot siya:
“Wala akong sinabi na gano’n. […] Even if you kill me a thousand times, wala akong sinabi. Make it, taking a drug. Pero kung sabihin mong ‘adik,’ wala akong sinabi na gano’n. Patayin ako ni Marcos n’yan.”
(“Wala akong sinabi na gano’n. […] Kahit na patayín mo ako ng isang libong beses, wala akong sinabi. Gawin mo, umiinom ng gamot. Pero kung sabihin mong ‘adik,’ wala akong sinabi na gano’n. Patayin ako ni Marcos n’yan.”)
Pinagmulan: News5Everywhere, LIVE | Press conference ni dating pangulong Rodrigo Duterte #News5 (February 27, 2024), Peb. 27, 2024, panoorin mula 1:00:03 hanggang 1:00:28
Ipinaliwanag niya na ang “mga gamot” na tinutukoy niya ay maaaring mga medisina, tulad ng antibiotics at aspirin, dahil lahat ito ay itinuturing na mga gamot.
ANG KATOTOHANAN
Sa isang mapusok na talumpati sa isang prayer rally sa Davao City noong Enero 28, sinabi ni Duterte na batid ng mga miyembro ng militar na si Marcos ay isang “adik sa droga” Sinabi niya:
“Kayong mga military, alam ninyo ‘yan. Lalo na ‘yung nasa Malacañang, alam ninyo. The Armed Forces of the Philippines, alam ninyo. May drug addict tayo na presidente, p*tang inang ‘yan.”
(“Kayong mga military, alam ninyo ‘yan. Lalo na ‘yung nasa Malacañang, alam ninyo. Ang Armed Forces of the Philippines, alam ninyo. May drug addict tayo na presidente, p*tang inang ‘yan.”)
Pinagmulan: Rody Duterte Facebook Account, PRAYER RALLY Enero 28, 2024…, Enero 28, 2024, panoorin mula 3:52:49 hanggang 3:53:09
BACKSTORY
Sa rally noong Enero 28, mahigpit na tinutulan ni Duterte ang people’s initiative para sa charter change. Sinabi niya na ang mga kaalyado ni Marcos, kabilang ang kanyang asawa, si Liza, at pinsan, si Speaker Ferdinand Martin Romualdez, ay nagplano na ibasura ang mga limitasyon sa termino ng konstitusyon upang mapanatili ang kanilang sarili sa kapangyarihan. Sinabi niya:
“‘Wag kayo magpaloko. Alam mo, parliament, ang ambisyon n’yan, karamihan galing kay Liza Marcos, pati kay (Martin) Romualdez. Bongbong? Bangag ‘yan. That’s why sinasabi ko na sa inyo ngayon, si Bongbong Marcos, bangag noon. Ngayong presidente na, bangag ang ating presidente.”
(“‘Wag kayo magpaloko. Alam mo, parliament, ang ambisyon n’yan, karamihan galing kay Liza Marcos, pati kay (Martin) Romualdez. Bongbong? Bangag ‘yan. Kaya nga sinasabi ko na sa inyo ngayon, si Bongbong Marcos, bangag noon. Ngayong presidente na, bangag ang ating presidente.”)
Pinagmulan: Rody Duterte Facebook Account, PRAYER RALLY Enero 28, 2024…, Enero 28, 2024, panoorin mula 3:52:06 hanggang 3:52:45
The following day, Marcos commented on these allegations:
Nang sumunod na araw, nagkomento si Marcos sa mga paratang na ito:
“I think it’s the Fentanyl. Fentanyl is the strongest painkiller that you can buy. It is highly addictive and it has very serious side effects. And PRRD has been taking the drug for a very long time now. When was the last time he told us he was taking Fentanyl, five or six years ago? Something like that. After five or six years, it has to affect him, kaya palagay ko nagkakaganyan (that’s why he’s like that).”
(“Sa tingin ko ito ang Fentanyl. Ang Fentanyl ang pinakamalakas na pain killer na mabibili mo. Ito ay lubos na nakaka-adik at ito ay may napakamatinding epekto. At si PRRD ay umiinom nitong gamot sa napakatagal na panahon na ngayon. Kailan niya huling sinabi sa atin na umiinom siya ng Fentanyl, lima o anim na taon na ang nakararaan? Mga ganyan. Pagkatapos ng lima o anim na taon, may epekto iyan sa kanya, kaya palagay ko nagkakaganyan.”)
Pinagmulan: ABS-CBN News, Marcos on Duterte tirades: ‘I think it’s the fentanyl’ | ABS-CBN News, Enero 29, 2024, panoorin mula 0:15 hanggang 0:48
Sa parehong rally, sinabi ni Duterte na kasama si Marcos sa listahan na ibinigay ng Philippine Drug Enforcement Agency (PDEA), ang nangungunang anti-drug enforcement agency sa ilalim ng Office of the President (OP). Sinabi niya na ang “listahan” na ito ay katibayan ng paggamit ng droga. Sinabi niya:
“Noong ako po ay mayor, pinakitaan ako ng evidence ng PDEA. Doon sa listahan, nandoon pangalan mo [Marcos].”
(“Noong ako po ay mayor, pinakitaan ako ng ebidensya ng PDEA. Doon sa listahan, nandoon pangalan mo [Marcos].”)
Pinagmulan: Rody Duterte Facebook Account, PRAYER RALLY Enero 28, 2024…, Enero 28, 2024, panoorin mula 3:33:34 hanggang 3:33:52
Sa isang Facebook post, itinanggi ng PDEA ang pahayag at sinabing ang National Drug Information System (NDIS) ay itinatag noong 2002, sa ikalawang termino ni Duterte bilang alkalde. Pinagsasama-sama ng NDIS ang datos ng mga indibidwal na sangkot sa mga aktibidad na may kaugnayan sa droga, na kinukuha mula sa iba’t ibang tagapagpatupad ng batas at mga ahensya ng intelligence.
Ipinaliwanag ng PDEA na sa pag-upo sa pagkapangulo noong 2016, inumpisahan ni Duterte ang isang roster na unang tinawag na “narco-list,” na kalaunan ay naging Inter-Agency Drug Information Database (IDID), na kilala rin bilang “Duterte list.” Gayunpaman, iginiit ng PDEA na, tulad ng NDIS, hindi kailanman nakasama si Marcos sa lista ng IDID.
Sa huling bahagi ng nakaraang taon, umikot ang mga alingawngaw na si Marcos ay nakunan ng video na gumagamit ng cocaine, na mapaglarong tinawag bilang “polvoron.” Una nang pinabulaanan ni Duterte ang pahayag na ito sa isang press conference noong Enero 7, nang igiit niya na kung may ganoong video, ito ay dapat kumalat na.
Ang mga kamakailang kaganapan, gayunpaman, ay nagsisilbi lamang na langis sa mga patuloy na usap-usapan ng isang labanan sa pagitan ng dalawang pampulitikang pamilya.(Read VERA FILES FACT CHECK: Pagtawag ni Rodrigo Duterte kay Pangulong Marcos na ‘drug addict’ nangangailangan ng konteksto)
May nakita ka bang kaduda-dudang status, picture, meme, o iba pang post na gusto mong i-fact-check namin? Sagutan lang itong reader request form o i-message sa Viber ang VERA, the truth bot (Philippines).
Mga Pinagmulan
News5Everywhere, LIVE | Press conference ni dating pangulong Rodrigo Duterte #News5, Feb. 27, 2024
Rody Duterte Facebook Account, PRAYER RALLY January 28, 2024…, Jan. 28, 2024
ABS-CBN News, Marcos on Duterte tirades: ‘I think it’s the fentanyl’ | ABS-CBN News, Jan. 29, 2024
PDEA Top Stories, PDEA: PRESIDENT FERDINAND R MARCOS JR WAS NEVER IN OUR WATCH LIST, Jan. 29, 2024
Broadcaster Dennis R. Lazo, Former President Rodrigo Duterte Meet the Press – Grand Men Seng Hotel, Davao City, Jan. 6, 2024
(Ginagabayan ng code of principles ng International Fact-Checking Network sa Poynter, ang VERA Files ay sumusubaybay sa mga maling pahayag, flip-flops, nakaliligaw na mga pahayag ng mga pampublikong opisyal at kilalang personalidad, at pinasisinungalingan ang mga ito gamit ang tunay na ebidensya. Alamin ang inisyatibong ito at aming pamamaraan.)
