Inulit na naman ni Pangulong Rodrigo Duterte, na kamakailan ay inilarawan bilang isang “makabagong Lapulapu” ng kanyang tagapagsalita na si Harry Roque, ang hindi napatunayang pahayag na ang Mactan chieftain na namuno sa 1,500-kataong hukbo nang talunin ang mga explorer ng nagsisilbi sa Espanya noong 1521 ay isang mandirigmang Tausug. Hindi bababa sa 20 beses na itong sinabi ni Duterte.
PAHAYAG
Sa isang talumpati noong Mayo 11, pinaalala ni Duterte sa mga lokal na opisyal, sundalo, at opisyal ng pulisya sa Datu Odin Sinsuat, Maguindanao ang kanyang paghanga kay Lapulapu na sinabi niya, ipinakita niya sa pamamagitan ng “pagtaas” sa katayuan ng huli bilang isang bayani:
“Kaya sino ang nag-elevate (nagtaas) kay Lapu-Lapu, be? ‘Di ba sinabi ko noon nagpunta ako dito wala tayong national hero (pambansang bayani)? … Sabi ko ‘pag napresidente ako, maggawa ako ng ating hero (bayani). And I raised Lapu-Lapu to the level and dignity of a true warrior, and he was Tausug, the settlement was Tausug (At itinaas ko si Lapulapu sa antas at dignidad ng isang tunay na mandirigma, at siya ay Tausug, ang pamayanan ay Tausug).”
Pinagmulan: RTVMalacanang, Meeting with BARMM, Local Government Officials, and AFP and PNP Area Commanders (Speech) 5/11/2021 Mayo 11, 2021, panoorin mula 21:08 hanggang 21:37
Dagdag pa ng pangulong taga Mindanao:
“Hindi nila alam, those who are debating, ang mga Bisaya kung makinig lang sila nang mabuti, they can make out of what (sic) a Tausug is talking about. Ang pinakamalapit sa vernacular ano, sa Mindanao is ‘yong Cebuano pati — and Cebuano is a tribe also there thriving with Lapu-Lapu.”
(Hindi nila alam, yung mga nagdedebate, ang mga Bisaya, kung makinig lang sila nang mabuti, kaya nilang maintindihan kung ano ang pinag-uusapan ng isang Tausug. Ang pinakamalapit sa katutubong wika ano, sa Mindanao ay ‘yong Cebuano pati — at ang Cebuano ay isang tribo rin doon na umunlad kasama si Lapulapu.)
Pinagmulan: panoorin mula 21:37 hanggang 22:09
ANG KATOTOHANAN
Nilinaw na ng National Historical Commission of the Philippines (NHCP) na ang pinagmulan, pati ang lahi, ni Lapulapu ay nananatiling walang nakaaalam dahil sa kawalan ng “anumang kapani-paniwalang eyewitness account o anumang uri ng dokumento na maaaring ituring na primary source.”
Sa isang pahayag noong Abril 30, sinabi ng ahensya na ang lahat ng magagamit na impormasyon tungkol kay Lapulapu ay nakabatay lamang sa mga kwento ng ilang mga nakaligtas, kasama na ang Italyanong chronicler na si Antonio Pigafetta, kabilang sa mga tripulanteng nagsisilbi sa Espanya sa Magellan-Elcano expedition na nagtapos noong 1522.
Samakatuwid, sinabi ng NHCP — na inutusan ng batas na “tapusin,” bukod sa iba pa, ang “mga kontrobersyal sa kasaysayan o isyu” — na “isinasaalang-alang ang lahat ng mga kilalang salaysay at kwento sa labas ng mga mapagkukunan ng impormasyon tungkol sa kasaysayan bilang haka-haka at folkloric at hindi dapat ituring na matibay na katotohanan ng kasaysayan.”
Inilarawan ni Duterte si Lapulapu sa kanyang mga talumpati bilang isang “Tausug” noon pa mang Oktubre 2017, na madalas na binabanggit sa kanyang mga pagbisita sa mga lalawigan sa Mindanao na ang paglalarawan sa bayani bago masakop ng mga dayuhan ang bansa na nakasuot ng isang “turban,” “headgear,” o “headband” ay kahawig ng mga isinusuot ng mga Tausug. May mga pagkakataong tinukoy ni Duterte si Lapulapu bilang isang “Malay” o isang “Muslim.”
Gayunpaman, sa isang pakikipanayam sa Philippine Daily Inquirer, hinamon ng archaeologist na si Jose Eleazar Bersales, direktor ng University of San Carlos Museum sa Cebu, si Duterte na “magpakita ng katibayan” na si Lapulapu ay isang Tausug.
Sinabi ni Bersales na ang mga historian ay “walang dapat patunayan,” na binanggit na “ipinakita ng mga tala ng kasaysayan na si Lapulapu ay ang pinuno ng Mactan [Island].”
“Sa palagay ko oras na para kanyang (Duterte) patunayan na ang precolonial hero ay isang Tausug,” sinipi ang sinabi ni Bersales sa isang ulat ng Inquirer noong Mayo 13.
Noong huling bahagi ng Abril, ang hindi napatunayan na pinagmulan ni Lapulapu ay lumitaw matapos na sabihin nang dating matagal na personal aide ni Duterte at ngayon ay senador Christopher “Bong” Go na si Lapulapu ay isang mandirigmang Tausug na nagmula sa isang East Kingdom of Sulu. Walang anumang ebidensya na binanggit si Go. (Tingnan ang VERA FILES FACT CHECK: Robin Padilla ipinagtanggol si Sen. Bong Go, iginiit na Tausug si Lapulapu kahit hindi napatunayan)
Matapos makatanggap ng batikos mula sa mga historian, humingi ng paumanhin si Go sa pagbanggit ng hindi napatunayan na kwento tungkol kay Lapulapu sa kanyang talumpati sa ika-500 anibersaryo ng Battle of Mactan sa Lapulapu City, Cebu noong Abril 27. Ang Portugese explorer na si Ferdinand Magellan at ang ilan sa kanyang mga tauhan ng Magellan-Elcano expedition ay napatay sa pakikipaglaban sa mga sundalo ni Lapulapu noong Abril 27, 1521.
Itinuro ni Go si Duterte bilang isa sa kanyang pinagkunan ng impormasyon na si Lapulapu ay isang Tausug na pareho nilang iniidolo dahil sila rin ay mga Bisaya na taga Mindanao. Sinabi niya na nilagdaan pa ng pangulo ang Executive Order No. 17, na lumilikha ng parangal na tinawag na “Order of Lapu-Lapu,” para sa mga kawani ng pribadong sektor at gobyerno, tulad ng mga sundalo, na nagpakita ng “napakahalaga o pambihirang serbisyo na may kaugnayan sa kampanya o adbokasiya ng pangulo. ”
Sa kabila ng paghingi ng tawad ni Go, ang Muslim convert at aktor na si Robin Padilla, isang matibay na tagasuporta ni Duterte at “kaibigan” ng senador, ay iginigiit pa rin na ang walang patunay na pahayag ng senador ay mayroong “historical fact” batay sa “bersyon ng mga Muslim” sa kasaysayan ng bayani.
Mga Pinagmulan
RTVMalacanang, Meeting with BARMM, Local Government Officials, and AFP and PNP Area Commanders (Speech) 5/11/2021, May 11, 2021
Presidential Communications Operations Office, Press Briefing of Presidential Spokesperson Harry Roque – Presidential Communications Operations Office, april 27, 2021
National Historical Commission of the Philippines, Statement of the National Historical Commission of the Philippines on the Origin of Lapulapu and Other Details of His Personal Life, April 30, 2021
National Historical Commission of the Philippines, Mandate, Accessed May 13, 2021
Senate of the Philippines, Republic Act No. 10086
National Quincentennial Committee, Accounts of the Philippine voyage of the first circumnavigation of the planet by the Magellan-Elcano expedition …, May 26, 2020
Antonio Pigafetta’s chronicles
- Project Gutenberg, The Philippine Islands, 1493–1898 … 1519–1522, Accessed April 30, 2021
- University of Michigan, The Philippines of yesteryears; the dawn of history in the Philippines., Accessed April 30, 2021
Inquirer.net, Cebuano historian challenges Duterte: Prove Lapulapu was Tausug, May 13, 2021
Official Gazette, Executive Order No. 17
Go criticized for Lapulapu story
- The Philippine Star Life, Historians, scholars debunk Sen. Go’s claim that Lapulapu was a Tausug, April 28, 2021
- ABS-CBN News, Matters of Fact | ANC (30 April 2021), April 30, 2021
- Inquirer.net, Dubious claim, blooper mar Lapulapu tributes,
Christopher “Bong” Go official Facebook Page, Idol namin ni Pangulong Duterte si Lapu-Lapu., April 29, 2021
Duterte’s speeches about Lapulapu from the Presidential Communications Operations Office website, Compiled May 123 2021
(Ginagabayan ng code of principles ng International Fact-Checking Network sa Poynter, ang VERA Files ay sumusubaybay sa mga maling pahayag, flip-flops, nakaliligaw na mga pahayag ng mga pampublikong opisyal at kilalang personalidad, at pinasisinungalingan ang mga ito gamit ang tunay na ebidensya. Alamin ang inisyatibong ito at aming pamamaraan.)
