Iginiit ni Bise Presidente Sara Duterte na may batas na nagbabawal sa kanya na talakayin ang mga confidential funds. Ito ay hindi totoo; walang ganyang batas.
Ang tuntunin sa confidential funds ay isang joint circular sa limang ahensya ng gobyerno na pinamumunuan ng Commission on Audit (COA) na nangangailangan ng pagsusumite ng mga quarterly report sa paggasta ng mga confidential at intelligence fund.
PAHAYAG
Sa pagtugon sa mga tanong ng mga mamamahayag sa break sa pampublikong pagdinig ng House Committee on Good Government and Public Accountability noong Nob. 25, sinabi ng bise presidente:
“This is the reason why we don’t want to discuss confidential funds, and ‘yan, kaya may batas na bawal pag-usapan ang confidential funds. Paulit-ulit, ulit na naming sinasabi sa House of Representatives.”
(“Ito ang dahilan kung bakit ayaw namin pag-usapan ang confidential funds, at ‘yan, kaya may batas na bawal pag-usapan ang confidential funds. Paulit-ulit, ulit na naming sinasabi sa House of Representatives.”)
Source: ABS-CBN News, Q: Tama po ba yung testimony ni former DepEd SDO Edward Fajarda…, Nob. 25, 2024
ANG KATOTOHANAN
Walang ganoong batas na nagbabawal sa mga pampublikong opisyal o ahensya ng gobyerno na talakayin ang confidential funds na inilaan sa kanilang mga opisina.
Ang umiiral ay ang Joint Circular 2015-01, na inisyu noong Enero 28, 2015 ng COA, Department of Budget and Management, Department of Interior and Local Government, Governance Commission for GOCCs at Department of National Defense. Ang circular ay nagbibigay ng mga alituntunin sa karapatan, pagpapalabas, paggamit, pag-uulat at pag-audit ng confidential at intelligence funds.
Wala sa circular ang nagbabawal sa talakayan ng confidential funds. Sinasabi nito, gayunpaman, na “ang paggamit ng naturang mga pondo ay karaniwang kumpidensyal at inuri ayon sa likas na katangian, na nangangailangan hindi lamang ng matinding internal controls sa pagpapalabas at paggamit nito, kundi pati na rin ang mahigpit na mga panuntunan sa accounting at pag-audit upang maiwasan ang maling paghawak o hindi wastong paggamit ng mga pondo.”
Inaatasan din nito ang mga ahensya ng pambansang pamahalaan, mga local government unit at government-owned and -controlled corporations (GOCCs) na magsumite ng quarterly reports kung paano nila ginastos ang confidential at intelligence funds.
Dahil sa sensitibong katangian ng confidential at intelligence funds, ang mga alituntunin ay nagsasabing ang mga ulat ay dapat markahan ng “kumpidensyal” at isumite sa COA ng mga itinalagang opisyal ng seguridad ng mga ahensya.
Ang mga ulat ay io-audit ng Intelligence and Confidential Fund Audit Unit ng COA, na tinatasa nang hiwalay sa mga taunang paggasta ng mga ahensya.
Sa kawalan ng batas na kumokontrol sa disbursement ng confidential funds, sina Sen. Jinggoy Estrada, dating senador Leila De Lima at House minority lawmakers ay naghain ng ilang panukalang batas sa nakalipas na dekada na naglalayong magpataw ng higit na transparency at accountability sa proseso ng pag-uulat.
BACKSTORY
Iniimbestigahan na ng House Committee on Good Government and Public Accountability ang umano’y maling paggamit ng bise presidente sa P612.50 milyong confidential funds ng Office of the Vice President (OVP) at Department of Education mula 2022 hanggang 2023 noong Education secretary si Duterte.
Ang imbestigasyon ay bunsod ng privilege speech ni Manila Rep. Rolando Valeriano noong Set. 3, na binatikos ang pagtanggi ni Duterte na sagutin ang mga tanong sa pagdinig ng Committee on Appropriations sa panukalang 2025 budget para sa OVP.
Bunga ng pagtanggi ng bise presidente na makipagtulungan sa deliberasyon ng budget, tinapyasan ng House ang iminungkahing budget ng OVP para sa 2025 ng P1.29 bilyon, naiwanan ito ng P733.20 milyon lamang at walang alokasyon para sa kumpidensyal na paggamit.
Sinabi ni Marikina Rep. Stella Quimbo, vice chairperson ng House Committee on Appropriations, noong Set. 12 na ang halagang ibinawas mula sa panukalang budget ng OVP ay ibinalik sa mga programang tulong ng Department of Health at ng Department of Social Welfare and Development.
