Malapit nang mag-bagong-taon pero hindi pa rin nagbabago ang taktika ng mga masasamang loob sa paggamit ng artificial intelligence sa pagpapakalat ng maling balita (MALI-ta).
Nariyan ang litrato umano ng pagbaha sa Cebu at isang clip daw ng stranded na bata at tuta. Parehas itong gawa gamit ang AI.
May kumalat din na AI-generated video ni dating Rep. Zaldy Co kung saan pinagmukhang inamin niya na inutusan siya ng mga Duterte para idawit si Pangulong Ferdinand Marcos Jr. sa isyu ng budget insertion at flood control corruption.
Nariyan din ang mga makasinungalingang Facebook post tungkol sa mga isinagawang rally nitong Nobyembre. Pinutakte naman ng disinpormasyon ang pamilyang Marcos matapos ang isinagawang anti-corruption rally ng Iglesia ni Cristo kung saan inakusahan ni Sen. Imee si Pangulong Marcos ng paggamit ng ipinagbabawal na gamot.
Narito ang ilan sa mga MALI-ta na finact-check ng VERA Files ngayong Nobyembre!
Transcript
Video Transcript: MALI-Ta Minute (November Wrap)
Disclaimer: This video transcript is generated by Gemini from the provided video script document.
Reporters Featured:
- Vincent Galaura, Researcher-Reporter
- John Raniel Docot, Contributor
(VISUAL: Opening Roll. Chargen shows Vincent Galaura, Researcher-Reporter and John Raniel Docot, Contributor.)
(VINCENT GALAURA): Nasa siyudad ka man o…
(JOHN RANIEL DOCOT): Sa probinsya, laganap pa rin ang maling balita sa social media.
(VINCENT GALAURA): Ako si Vincent mula dito sa Quezon City,
(JOHN RANIEL DOCOT): At ako naman si Rain, all the way from Legazpi!
(BOTH): Welcome to MALI-Ta Minute!
(VINCENT GALAURA): Narito ang ilan sa mga finact-check ng VERA Files ngayong Nobyembre!
(VISUAL: Roll.)
(VINCENT GALAURA): Malapit na magtapos ang taon pero wala pa ring katapusan ang pagkalat ng mga video at litratong gawa gamit ang AI.
(VISUAL: Show AI-generated photo of flooding in Cebu. Show AI-generated video of stranded child and puppy.)
(VINCENT GALAURA): Gaya na lang ng picture na ito ng binaha raw na lugar sa paanan ng nakakalbong bundok sa Cebu matapos ang pagragasa ni Bagyong Tino.
(VOICE OVER): At itong nag-viral na video ng isang bata at kanyang tuta na stranded sa bubong dahil sa baha.
(SOUND ON TAPE): MALI-Ta!
(VISUAL: Put glitch effect in the video, then insert big red “X”. Show results from detection tools (AI photo & AI video).)
(VINCENT GALAURA): Parehas na peke at gawa gamit ang AI.
(VISUAL: Roll. Show the 17-second video of Co admitting Dutertes ‘ordered’ him to implicate Marcos. Show video comparing Co’s actual video statement and fake clip.)
(JOHN RANIEL DOCOT): Ito pa! May kumalat na video kuno ni dating congressman Zaldy Co kung saan dinamay niya raw si Pangulong Bongbong Marcos sa isyu ng budget insertions. Hindi ito totoo! Ginamitan din ito ng AI. Sa unang tingin pa lang, makikitang hindi natural ang pagkilos nitong AI clone ni Zaldy Co. Sa orihinal at di inedit na video statement ng dating congressman, may binabasa siyang script habang nagsasalita. Di tulad ng AI-generated clip na ito kung saan nakatingin lang siya sa camera.
(VISUAL: Show protest video with false context (Vincent’s video inset while the protest video is playing in the background).)
(VINCENT GALAURA): Nag-trigger din ng disinformation ang mga isinagawang rally ngayong buwan. Totoo kayang nagka-initan ang mga raliyista at pulis nung nag-anti-corruption protest ang Iglesia ni Cristo nitong Nov. 16?
(SOUND ON TAPE): MALI-ta rin yan!
(VISUAL: Put glitch effect in the video, then insert big red “X”. Show corresponding infographic from the FC.)
(VINCENT GALAURA): Galing May 1 pa ang video na ‘to, kinunan noong nag-Labor Day protest ang mga manggagawa at aktibista sa Recto. Ayon sa pulis, mapayapa ang isinagawang rally ng INC. At di tulad ng sinabi sa video (Visual Note: just highlight “Mendiola” para di na sabihin sa script), sa Luneta nangyari ang rally nila.
(VISUAL: Show press releases from DILG and NCRPO about the “peaceful” INC rally, then this part of the FC stating no rallyists were spotted in Mendiola.)
(VISUAL: Roll. Show screenshot of the false post.)
(JOHN RANIEL DOCOT): Eh… totoo naman ba yung chismis na ayon daw sa Konstitusyon natin, pwedeng magpanumpa ng bagong presidente ‘pag may dalawang milyong Pilipino na nag-rally?
(SOUND ON TAPE): Isa na naman yang…MALI-Ta!
(VISUAL: Put glitch effect in the video, then insert big red “X”. Show FC on ‘rally of 2 million people’ can oust a president.)
(JOHN RANIEL DOCOT): Hindi yan nakalagay sa 1987 Constitution. Pwede lang daw mapalitan ang presidente kung siya ay ma-impeach, mamatay, magkaroon ng permanent disability, o kaya kung siya ay mag-resign.
(VISUAL: Roll. Show screenshot of the false post. Show aerial shot of INC rally (Screenshot from: Iglesia ni Cristo website). Show Santiago’s photo during the rally (Screenshot from: NET25).)
(VINCENT GALAURA): (Action: Look into camera) Related sa usaping INC rally at Pangulong Marcos, nag-viral din ang chismis na parte daw ang protesta nila noong Nov. 16 at 17 ng isang planong kudeta laban kay Presidente Bongbong. Maraming nangyari sa rally na iyon… kasama na ang pag-akusa ni Sen. Imee Marcos sa kapatid niya bilang isang drug user. Pero ayon kay INC minister Bienvenido Santiago Jr., hindi raw nila sinusuportahan ang kudeta, rebolusyon, o kahit anong aksyon na lalabag sa Konstitusyon.
(VISUAL: Roll. Show viral fake quote card.)
(JOHN RANIEL DOCOT): Hindi lang si BBM ang pinutakte ng disinformation ngayong buwan. May nag-viral din na quote card kung san tinawag daw ni First Lady Liza si Sen. Imee na retokada. Ito daw ang sagot ni First Lady sa akusasyon ng senadora sa INC rally.
(SOUND ON TAPE): Peke ito!
(VISUAL: Insert “Fake stamp” behind the talking head. Show Facebook post by the First Lady.)
(JOHN RANIEL DOCOT): Pinabulaanan ito ni First Lady Liza sa isang Facebook post at sinabing ito ay “fake news” at “entertainment, Pinoy style.”
(VINCENT GALAURA): Sa panahon ngayon, ang MALI-ta, mabilis kumalat.
(JOHN RANIEL DOCOT): Kaya bago maniwala, mag-isip muna.
(VINCENT GALAURA): Ugaliing mag-fact check dahil…
(JOHN RANIEL DOCOT): No, no sa Malita, at dapat laging tama!
(VINCENT GALAURA): Ito ang panghuling MALI-ta Minute namin ngayong taon. Pero hindi dito nagtatapos ang kuwento. Sa Disyembre, abangan ang aming year-end podcast special kung saan babalikan natin ang pinaka-viral, pinakamakulit, at pinaka-delikadong MALI-ta na kumalat ngayong taon.
(VINCENT GALAURA): Kita-kits next time!
(VISUAL: OUTRO)
Editor’s Note: Ang MALI-ta Minute ay buwanang roundup ng viral misinformation trends sa social media na na-obserbahan at finact-check ng VERA Files. Ang ibig sabihin ng MALI-ta ay “maling balita”.
