Apat na buwan na mula nang ipinag-utos ng gobyerno ang pagsusuot ng mga face mask sa labas ng mga tirahan para mabawasan ang paghawa ng coronavirus disease 2019 (COVID-19), pero ilang mga opisyal ay nagbibigay pa rin ng maling payo kung paano gamitin ang pang takip na proteksiyon.
Isa na si Pangulong Rodrigo Duterte na paulit-ulit na nag payo na gumamit ng gasolina o diesel para disimpektahin ang mga mask — na maaaring mapanganib sa kalusugan ng isang tao. (Tingnan ang VERA FILES FACT CHECK: Duterte ikinaila ang sinabi ng spox; inuulit ang mali, hindi ligtas na pahayag sa paggamit ng gasolina bilang disinfectant)
Si Health Secretary Francisco Duque III hindi tinantanan ng mga netizen nang makita ang maling pagsuot niya ng mask sa ilalim ng kanyang ilong sa isang pagpupulong sa telebisyon kasama ang Inter-Agency Task Force on Emerging Infectious Diseases (IATF-EID) noong Hulyo 16.
Noong Hunyo, sinabi ni Cebu Gob. Gwendolyn Garcia, bukod sa iba pa, na ang pagsusuot ng mga mask ay nagpapababa sa immune system ng isang tao at nagiging sanhi ng pananamlay dahil sa kakulangan ng oxygen.
Bago iniutos ang pagsusuot ng face mask noong Abril, si Vice Mayor Sheilah “Honey” Lacuna-Pangan ang maling nagsabi noong Enero na mayroong dalawang paraan sa pagsuot ng mga surgical mask, depende sa kung ang isang tao ay may sakit o hindi. Pinabulaanan ito ng mga kilalang mga institusyong pangkalusugan. (Tingnan ang VERA FILES FACT CHECK: Manila Vice Mayor Lacuna mali ang demo ng pagsuot ng surgical mask, tinawag itong ‘tamang’ paraan)
Inilista at pinasinungalingan ng VERA Files ang ilang maling pagkaintindi, kabilang ang mga ginawa o ikinalat ng mga pampublikong opisyal, sa wastong paggamit ng mga face mask.
Pahayag 1: ‘Nilalanghap pabalik ang carbon dioxide” kapag nagsuot ng face mask na nagiging sanhi ng ‘pananamlay at pagkahilo’
Katotohanan: Ang mga medical mask, tulad ng N95, ay “porous,” sinabi ng pulmonologist na si Camilo Roa, dating pangulo ng Philippine College of Chest Physicians, sa VERA Files sa isang panayam.
Ang mga medical mask at filtering face piece respirator (FFR) ay sumasala ng mga maliliit na butil pero hindi mga gas, sinabi ni Roa. “Ang mga gas ay maaaring dumaloy” maliban kung ang tao ay gumagamit ng isang plastic mask na “nahaharang ang oxygen o anumang gas,” aniya sa magkahalong Ingles at Filipino.
Ang mga pahayag na ang matagal na paggamit ng mga mask ay sanhi ng kakulangan sa oxygen, carbon dioxide intoxication, o iba pang mga hamon sa kalusugan ay “hindi ayon sa agham,” sinabi ng isang team ng public expert na tinipon ng international nonprofit Meedan sa VERA Files.
Sa isa pang naunang pakikipanayam, sinabi ng WHO sa VERA Files na “walang ebidensya na nagpapakita na ang matagal na paggamit ng mga face mask ay may masamang epekto sa utak o sa puso.” (Tingnan ang VERA FILES FACT CHECK: Prolonged mask use DOES NOT cause hypoxia)
Isang pag-aaral noong 2013 na nairekord sa website ng United States (U.S.) National Library of Medicine website na kinasasangkutan ng 10 mga nars na nagsuot ng mga N95 mask sa buong 12 oras na mga shift ay nagpakita ng ebidensya na pinasisinungalingan ang pahayag.
Ang nakakaranas ng mga paghihirap sa paghinga at hindi pagsagap ng sapat na hangin ay “malamang na tugon sa stress o pagkabalisa sa pagsusuot ng mask,” sabi ng mga eksperto ng Meedan. Sa ganitong mga kaso, sinabi nila na ang pagtuon sa normal na mga pattern ng paghinga ay makakatulong.
Ang mababaw na paghinga, hyperventilation, at pagpigil ng paghinga ay maaaring maging sanhi ng pagtaas sa carbon dioxide, na, siya namang humahantong sa sakit ng ulo at pagduwal – mga sintomas na “sa pangkalahatan ay hindi sanhi ng paggamit ng mga mask,” dagdag ng mga eksperto ng Meedan.
Pahayag 2: Ang paglanghap ng carbon dioxide habang nakasuot ng mask ay nagiging sanhi ng ‘pangkalahatang pagkapagod’ at ‘nagpapababa’ ng immune system
Katotohanan: “Walang pasubali na walang pang-agham na katibayan na ang pagsusuot ng mask o physical distancing ay nagpapahina ng immune system,” ayon sa American Lung Association.
Sinabi ni Roa, isa ring global governor ng American College of Chest Physicians for the Philippines, na ang carbon dioxide “ay hindi mananatili sa loob ng mask” at sisingaw dahil ang mga mask ay may “napakaliit na residual volume.” Kapag nilanghap ng tao, ”kaunting hiningang hangin lamang ang nalalanghap pabalik sa baga,” at “ang ihiningang stale na hangin” ay bumabalik sa hangin sa kapaligiran, aniya.
Ang mga airtight na medical mask ay “dinisenyo para sa patuloy na paghinga,” samakatuwid, “ang mga panganib ng anumang mga side effect ay mababa,” sabi ng mga public health experts ng Meedan.
Habang ang pagpigil sa carbon dioxide o sobrang taas na carbon dioxide, tulad ng nakikita sa ilang mga pasyente, ay maaaring makapagpapatulog sa mga tao, ang immune system ng isang tao ay “hindi direktang naapektuhan,” dagdag pa ni Roa. Partikular na nangyayari ito sa mga taong humihinga ng sangkapat lang ng kung ano ang nararapat, aniya.
Sinabi ng mga eksperto ng Meedan na ang pagsusuot ng mga airtight na mask para sa mga may partikular na mga isyu sa kalusugan, tulad ng chronic obstructive pulmonary disease, o iyong mga malakas manigarilyo “ay maaaring mas mahirapan sa paghinga” at dapat silang kumunsulta sa kanilang mga healthcare provider tungkol mga ganitong hamon sa kalusugan.
Dagdag nila: walang “katibayan na nagpapakita” na ang mga maskarang gawa sa tela ay nakaka-suffocate.
Pahayag 3: Ang mga taong may hika ay hindi maaaring magsuot ng mask nang mahabang panahon
Katotohanan: Ang mga taong may hika “ay dapat magsuot ng mga face mask, dahil pinakikita ng mga pag-aaral na hindi nababawasan ng mga mask ang oxygen levels at hindi dapat maging mas mahirap ang paghinga,” sabi ng mga Meedan health expert.
Bukod dito, sinabi ni Roa na ang SARS-CoV-2, ang virus na nagdudulot ng COVID-19, kung minsan ay maaaring mag-trigger ng isang atake, kaya ang asthmatics ay kailangang magkaroon ng mask bilang karagdagan sa kanilang mga gamot para sa hika. “Kung kinakailangan, ang oxygen ay maaaring ibigay gamit ang nasal catheter at isang surgical mask ay maaaring isuot sa ibabaw nito upang mabawasan ang pagbuo ng mga aerosol na maaaring magdala ng virus at maikalat ito,” aniya.
Gayunpaman, sa mga may malubhang kaso ng hika, ang pagsusuot ng mask ay maaaring maging isang hamon, sinabi ng mga eksperto ng Meedan. Binanggit ang Asthma and Allergy Foundation of America, iminungkahi nila ang alinman (sa mga sumusunod):
- mag suot na mga homemade na face mask na may tatlong layer na hindi masyadong mahigpit, gamit ang 100 porsyento na cotton t-shirt na materyal hangga’t maaari; o,
- itali ang isang bagay na nakalambitin sa harapan ng ilong ng isang tao, para protektahan ang ilong at bibig.
Sa mga pagkakataong malubha ang pag-atake ng hika, sinabi ni Roa na dapat sundin ng mga indibidwal ang payo ng kanilang mga doktor, o pumunta sa pinakamalapit na health facility.
Kung ang isang taong na may malubhang hika ay hindi maaaring magsuot ng mask “dahil sa hirap sa paghinga sa pangkalahatan,” sinabi ng mga Meedan public health expert:
“…other options like using food delivery services, avoiding crowds and travel, and staying home as much as possible are ways you can protect yourself from COVID-19 (…iba pang mga option tulad ng paggamit ng mga food delivery service, pag-iwas sa karamihan ng tao at paglalakbay, at pananatili sa bahay hangga’t maaari ay mga paraan na maprotektahan mo ang iyong sarili sa COVID-19).”
Kahilingan 4: Ang mga mini, portable air purifier necklace ay maaaring magamit bilang alternatibo sa mga face mask upang maiwasan ang COVID-19
Katotohanan: Ang kuwintas na mini, portable air purifier, tulad ng ibinebenta sa mga consumer website, ay hindi pa ipinakitang makakaiwas COVID-19 infection dahil wala pang pag-aaral tungkol sa mga aparatong ito hanggang sa kasalukuyan, sinabi ng mga eksperto ng Meedan.
Ayon kay Roa, ang mga aparato na isinusuot sa leeg ay “napakaliit upang malinis ang nilalanghap na hangin” at “hindi maipapalit sa paggamit ng mga mask.”
Sinabi ng U.S. Environmental Protection Agency na ang mga air purifier ay maaaring makatulong na “bawasan” ang airborne contaminants, kabilang ang mga virus, sa bahay o kulong na lugar. Gayunpaman, ang isang portable air cleaner lang ay “hindi sapat” para maprotektahan ang mga tao sa COVID-19.
Pahayag 5: Mayroong dalawang mga paraan sa pagsusuot ng surgical mask, depende kung ikaw ay may sakit o hindi
Katotohanan: IIsa lamang ang tamang paraan ng pagsuot ng surgical masks: ang waterproof (karaniwang may kulay) na bahagi ang nakaharap sa labas.
Sa panayam noong Enero 24 ng Bloomberg, sinabi ni World Health Organization (WHO) Collaborating Center for Infectious Disease Epidemiology and Control Director Seto Wing Hong ng Hong Kong University, ang tamang paraan ng pagsusuot ng isang surgical mask ay ang kulay asul ang sa labas at ang puti sa loob.
Sinabi niya na ang asul o may kulay na bahagi ng mask ay waterproof, habang ang puting bahagi ay sumisipsip. (Tingnan ang VERA FILES FACT CHECK: Manila Vice Mayor Lacuna mali ang demo ng pagsuot ng surgical mask, tinawag itong ‘tamang’ paraan)
Pahayag 6: Ang gasolina, diesel ay maaaring magamit para disimpektahin ang mga mask
Katotohanan: Ang gasolina at diesel — parehong itinuturing na nakakalason na sangkap — ay hindi inirerekomenda ng mga health expert na gamitin bilang disinfectant.
Ang paglanghap ng gasolina ay maaaring “magdulot ng asphyxiation sa kulong, hindi magandang bentilasyon, o mababang lugar,” ayon sa explainer by the U.S. Centers for Disease Control and Prevention (CDC).
Ang paulit-ulit o matagal na pagbilad ng balat ay maaari ring maging sanhi ng pangangati, o first at second-degree burns, idinagdag nito.
Ang pag langhap ng maraming singaw ng diesel, sa kabilang banda, ay maaaring maging sanhi ng pagkahilo, pananakit ng ulo, pag-aantok, at kawalan ng koordinasyon, bukod sa iba pa, ayon sa WHO.
Pahayag 7: Ang mga face mask ay magagamit muli
Katotohanan: Habang ang mga mask na gawa sa tela ay maaaring magamit nang higit sa isang beses, ang mga medical mask, tulad ng N95, ay para sa isang beses na gamit lamang at dapat na itapon nang maayos pagkatapos ng walong oras o kung marumi na, ayon sa WHO.
Sa isang presser noong Hulyo 21, sinabi ni Health Undersecretary Maria Rosario Singh-Vergeire na ang mga mask na gawa sa tela ay dapat hugasan ng sabon at tubig pagkatapos ng bawat paggamit at isampay hanggang matuyo sa ilalim ng direktang sikat ng araw.
Ang mga mask na minsan lang magagamit, sa kabilang banda, ay hindi maaaring hugasan o basain dahil maaaring mawala ang pagiging epektibo ng ilang mga “filtering mechanism” nito, idinagdag ni Vergeire.
Mga gabay sa pagsusuot ng mask
Sa na-update na mga patnubay sa paggamit ng mga mask, inis-isa ng WHO ang komposisyon ng bawat layer ng mga fabric mask: ang panloob na layer ay dapat na sumisipsip, tulad ng cotton; ang gitnang layer ay dapat hindi non-woven na materyal tulad ng polypropylene; at, ang panlabas na layer ay dapat na hindi sumisipsip, tulad ng polyester o polyester blend. Nagpalabas din ito ng isang pansamantalang gabay sa mga mask na maaaring matagpuan dito.
Ayon sa isang CDC explainer, ang mga mask ay “hindi dapat isuot” ng mga batang wala pang 2 taong gulang, sinumang may problema sa paghinga, o sinumang walang malay, incapacitated, o hindi makapagtanggal ng maskara nang walang tulong.
Ang pagsusuot ng mga personal protective equipment, tulad ng mga mask at face shields, ay isang paraan sa pagbabawas ng peligro, hindi isang pag-iwas sa peligro, ayon sa Meedan. Ang pagpapanatili ng kalinisan, physical distancing at iba pang mga hakbang ay inirerekomenda pa rin.
Paggamit ng mga face shield
Simula Agosto 15, ipinaguutos ng Department of Transportation sa mga pasahero ng pampublikong transportasyon na magsuot ng mga face shield, bilang karagdagan sa mga mask.
Sa isang taped na talumpati na ipinalabas noong Hulyo 31, sinabi ni Presidential Spokesperson Harry Roque na ang pagsusuot na mga face shield ay kabilang na sa apat na minimum health standards, kasama ang paghuhugas ng mga kamay, pagsusuot ng mga mask, at physical distancing.
Sa isang opinion article na inilathala sa Journal of American Medical Association (JAMA) noong Abril 29, sinabi na ang mga face shield ay dapat isama bilang bahagi ng mga estratehiya upang “ligtas at bawasan nang husto ang panghahawa” ng COVID-19 sa isang komunidad, at maaari itong “magbigay ng mas mahusay na option” kaysa sa mga mask na gawa sa tela kapalit ng medical masks.
Binanggit nito ang isang simulation study noong 2014 sa pagiging epektibo ng mga face shield laban sa mga cough aerosol droplets na binawasan ang pagkakalantad ng virus sa 96 porsyento. Binanggit, gayunpaman, sa pag-aaral ng JAMA, na isinulat ni Eli Perencevich ng Iowa City Health Care System, na walang pag-aaral na sumuri sa mga epekto o potensyal na benepisyo ng mga face shield kung ang tao ay umubo o bumahin.
Sinabi ng simulation study na maaari itong maging “useful adjunct” sa proteksyon sa paghinga ng mga manggagawa ngunit hindi bilang isang kahalili.
Hindi inirerekomenda ng CDC at Massachusetts Institute of Technology ang paggamit ng mga face shield bilang kapalit ng mga mask. Idinagdag ng CDC na ang mga disposable face shield ay dapat na isuot lamang ng isang beses. Ang reusable face shield ay dapat linisin at disimpektahin pagkatapos ng bawat paggamit.
Mga Pinagmulan
Presidential Communications Operations Office, Inter-Agency Task Force Virtual Presser with Cabinet Secretary Karlo Nograles, April 2, 2020
Department of the Interior and Local Government, Memo Circulars: Mandatory Wearing of Face Masks or other Protective Equipment in Public Areas, April 9, 2020
Official Gazette of the Philippines, Omnibus Guidelines on the Implementation of Community Quarantine in the Philippines with Amendments, July 16, 2020
Presidential Communications Operations Office, Talk to the People of President Rodrigo Roa Duterte on Coronavirus Disease 2019 (COVID-19), July 21, 2020
Interaksyon, Viewers of Duterte’s national address blast Duque for improper wear of face mask, July 16, 2020
RTVMalacanang Official Youtube, Kumusta Po Mahal Kong Kababayan? | President Rodrigo Roa Duterte’s Meeting on COVID-19, July 15, 2020
Personal communication with Dr. Camilo Roa, July 15, 2020
Personal communication with Meedan health experts, July 17, 2020
Trending ni Andres Youtube account, Live Update Corona Virus Alert from Isko Moreno, Jan. 23, 2020
Face masks and breathing back carbon dioxide
- Gov. Gwen Garcia Official Facebook, Gov. Gwen Garcia together with her Chief of Staff lawyer Frank Duke Dinsay…, June 4, 2020
- United States Food and Drug, N95 Respirators, Surgical Masks, and Face Masks, June 7, 2020
- United States Centers for Disease Control and Prevention, PPE FAQ: Respirators, July 22, 2020
- Rebmann, T., Carrico, R.,Wang, J. (2013). Physiologic and other effects and compliance with long-term respirator use among medical intensive care unit nurses. Retrieved on August 5, 2020
- United States National Institutes of Health: National Library of Medicine, Physiologic and other effects and compliance with long-term respirator use among medical intensive care unit nurses
Face masks does not weaken immune system
- American Lung Association, From the Frontlines: The Truth About Masks and COVID-19. Do masks cause low oxygen levels?, June 18, 2020
- American College of Chest Physicians Philippine Delegation, History
- Oxford University’s Lexico, residual volume
- Asthma and Allergy Foundation of America, What People With Asthma Need to Know About Face Masks and Coverings During the COVID-19 Pandemic, June 16, 2020
Mini portable air purifier necklaces are not alternatives to face masks
- United States Environmental Protection Agency, Will an air cleaner or air purifier help protect me and my family from COVID-19 in my home?
Gasoline and diesel are not disinfectants
- Agency for Toxic Substances and Disease Registry, Toxic Substances Portal: Gasoline Automotive
- Agency for Toxic Substances and Disease Registry, Toxic Substances Portal: Fuel Oils/Kerosene
- Agency for Toxic Substances and Disease Registry, Toxic Substances Portal: Medical Management Guidelines for Gasoline
- World Health Organization, Health Protection Agency: Compendium of Chemical Hazards: Diesel. Frequently Asked Question: If there is diesel in the environment will I have any adverse health effects?
Reusing face masks
- World Health Organization, Coronavirus disease (COVID-19) advice for the public: When and how to use masks, June 19, 2020
- Inquirer.net YouTube, Reuse face masks? DOH says Duterte referring to cloth masks; disinfection by gasoline maybe a joke, July 21, 2020
- United States Centers for Disease Control and Prevention, NIOSH Science Blog: N95 Respirators and Surgical Masks, Oct. 14, 2009
World Health Organization, WHO updated guidance on the use of masks: How to choose a fabric mask, June 12, 2020
World Health Organization, Advice on the use of masks in the context of COVID-19, June 5, 2020
United States Centers for Disease Control and Prevention, Considerations for Wearing Masks: Who Should Not Wear a Mask, July 16, 2020
Meedan COVID-19 Expert Database, Why should we all be wearing masks?, July 27, 2020
Using face shields
- Presidential Communications Operations Office, Talk to the People of President Rodrigo Roa Duterte on Coronavirus Disease 2019 (COVID-19), July 31, 2020
- Perencevich EN, Diekema DJ, Edmond MB (2020). Moving Personal Protective Equipment Into the Community: Face Shields and Containment of COVID-19. Retrieved on Aug. 5, 2020
- Lindsley WG, Noti JD, Blachere FM, Szalajda JV, Beezhold DH (2014). Efficacy of face shields against cough aerosol droplets from a cough simulator, Retrieved on Aug. 5, 2020
- Massachusetts Institute of Technology, Face shield instead of mask?, July 1, 2020
- ABS-CBN News, Philippines requires wearing of face shields in public transportation from Aug. 15, Aug. 5, 2020
- CNN Philippines, DOTr to require wearing of face shields among passengers in areas where public transpo is allowed, Aug. 4, 2020
- GMA News Online, Mandatory wearing of face shields in public transportation to be required soon, Aug. 5, 2020
- Department of Transportation Official Facebook, DOTr implements mandatory use of face shields for all passengers using public transportation, Aug. 5, 2020
(Ginagabayan ng code of principles ng International Fact-Checking Network sa Poynter, ang VERA Files ay sumusubaybay sa mga maling pahayag, flip-flops, nakaliligaw na mga pahayag ng mga pampublikong opisyal at kilalang personalidad, at pinasisinungalingan ang mga ito gamit ang tunay na ebidensya. Alamin ang inisyatibong ito at aming pamamaraan.)
