FACT CHECK: Pahayag ni VP Duterte sa pondo ng Davao City para sa COVID-19 nangangailangan ng konteksto

Sinabi ni Vice President Sara Duterte kamakailan na ayaw niyang maulit ang sitwasyon noong 2020 nang walang budget ang Davao City para pondohan ang COVID-19 response measures.

Ito ay nangangailangan ng konteksto. Maging ang pambansang pamahalaan ay walang alokasyon ng budget para sa pagtugon sa COVID-19 nang ideklara ito ng World Health Organization (WHO) bilang pandemya noong Marso 2020.

PAHAYAG

Si Duterte, na mayor ng Davao City nang mangyari ang pandemya noong 2020, ay nagsalita sa ika-39 na anibersaryo ng pagtitipon ng Kingdom of Jesus Christ (KOJC) sa Davao City noong Setyembre 1. Hinihikayat ang religious group na “huwag maghiwalay,” sabi niya sa pinaghalong Tagalog at Bisaya:

“Hindi ko na ma-explain sa inyo kung gaano kahirap noong mga panahon na ‘yun na may hinihingi sa iyo na COVID-19 response pero walang budget ang siyudad para pondohan ang mga projects para sa COVID-19 response. Marami masyado TTMF, PPEs, suporta sa mga frontliners, health workers. Ayaw ko nang maulit ‘yun.”

(“Hindi ko na ma–paliwanag sa inyo kung gaano kahirap noong mga panahon na ‘yun na may hinihingi sa iyo na COVID-19 response pero walang budget ang siyudad para pondohan ang mga project para sa COVID-19 response. Marami masyado TTMF, PPEs, suporta sa mga frontliner, health workers. Ayaw ko nang maulit ‘yun.”)

Pinagmulan: SMNI Gikan sa Masa Para sa Masa Facebook Page, VP Sara’s KOJC anniversary speech w/ Tagalog subs, Sept. 2, 2024, panoorin mula 26:24 hanggang 27:04

ANG KATOTOHANAN

Hindi lang ang Davao City ang walang budget allocation para sa COVID-19 response nang ideklara ng WHO ang outbreak bilang global pandemic.

Nauna nang pinayuhan ang mga local government units (LGUs) na gamitin ang kani-kanilang calamity funds upang madagdagan ang pang gastos na may kaugnayan sa COVID. Kaya, muling ginamit ng Davao City ang Peace and Order Fund at Crisis Intervention Fund nito.

Pagkatapos ay tumugon ang Kongreso sa emergency sa pamamagitan ng pagsasabatas sa Bayanihan to Heal as One Act, o Republic Act No. 11649. Pinahintulutan nito ang mga LGU na dagdagan ang kani-kanilang Local Disaster Risk Reduction and Management Funds (LDRRMF) na lampas sa legal na mandato na 5% ng kanilang taunang budget upang simulan ang mga lokal na hakbangin sa COVID-19.

Batay sa mga ulat ng Commission on Audit, gumastos ang Davao City ng hindi bababa sa P509.31 milyon sa mga aktibidad na may kaugnayan sa COVID noong 2020. Ang mga pondo ay mula sa grant ng gobyerno at iba’t ibang donasyon.

Pagkaraan ng 2020, tumaas ang LDRRMF ng pamahalaang lungsod, mula P483.07 milyon noong 2021 hanggang P618.91 milyon noong 2022.

Ang supplementary RA No. 11494 o Bayanihan to Recover as One Act na ipinasa noong Setyembre 2020 ay nagbigay ng P1.5 bilyong grant sa mga LGU para bumuo ng kanilang sariling mga hakbangin sa COVID-19.