Iginiit ni Senador Ronald “Bato” Dela Rosa, dating hepe ng Philippine National Police (PNP), na ang imbestigasyon ng International Criminal Court (ICC) sa mga pagpatay na may kinalaman sa droga sa ilalim ng administrasyong Duterte ay lumalabag sa complementarity principle ng Rome Statute. Ito ay nakaliligaw.
Kasabay nito, inulit niya ang naunang pinabulaanan na pahayag na walang hurisdiksyon ang korte na nakabase sa Netherlands upang imbestigahan ang mga pagpatay dahil kumalas na ang Pilipinas sa pagiging miyembro nito sa ICC noong 2019. Nangangailangan ito ng konteksto.
Lumabas ang mga pahayag ni Dela Rosa isang linggo matapos pahintulutan ng Pre-Trial Chamber I ng ICC ang pagpapatuloy ng isang ganap na imbestigasyon sa madugong giyera kontra droga ni Duterte at ang mga pagpatay ng Davao Death Squad (DDS) mula 2011 hanggang 2016 noong siya ay alkalde ng Davao City. (Basahin ang ICC resumes full-blown investigation into Duterte administration’s drug war)
PAHAYAG
Sa isang panayam sa The Source ng CNN Philippines, tinanong si Dela Rosa ng anchor na si Ria Tanjuatco-Trillo kung makikipagtulungan siya sa imbestigasyon ng ICC. Sumagot ang senador:
“As I have said, they don’t have jurisdiction over us so I have no plans of cooperating with them.”
(“Tulad ng sinabi ko, wala silang hurisdiksyon sa amin kaya wala akong planong makipagtulungan sa kanila.”)
Pinagmulan: CNN Philippines official YouTube channel, Senator Bato Dela Rosa | The Source, Peb. 2, 2023, panoorin mula 8:42 hanggang 8:52
Nang maglaon sa panayam, sinabi rin niya:
“Nasasabi nga (It has been said), very clear in the principle of complementarity, na (that) ICC will conduct its probe if the government is number one, not capable in (sic) investigating these alleged crimes. Number two, if the government is not capable and not willing. So, in both cases the government is capable and investigating… and, in fact, it is very much willing to investigate. In fact, it is doing its own investigation. So, they’re the ones violating this provision of the Rome Statute. According to them, they are not satisfied with the investigation that is going on. Who the hell are they to impose their standards on us?”
(“Nasasabi nga, napakaliwanag sa principle of complementarity, na ang ICC ay magsasagawa ng sariling imbestigasyon kung ang gobyerno ay una, walang kakayanan na imbestigahan ang mga krimen unman na ito. Pangalawa, kung hindi kaya at hindi willing ang gobyerno. Kaya, sa parehong mga kaso ang gobyerno ay may kakayahan at nag-iimbestiga… at, sa katunayan, ito ay lubos na handang mag-imbestiga. Sa katunayan, gumagawa ito ng sarili nitong imbestigasyon. Kaya, sila ang lumalabag sa probisyong ito ng Rome Statute. Ayon sa kanila, hindi sila kuntento sa ginagawang imbestigasyon. Sino sila para ipataw ang kanilang mga pamantayan sa atin?”)
Pinagmulan: panoorin mula 10:32 hanggang 11:27
ANG KATOTOHANAN
Ang ICC ay nagpahayag na layunin ng pagsisiyasat nito na mag complement, hindi palitan, ang mga domestic justice system. Sa opisyal na website nito, ipinaliwanag ng korte na nag-uusig lamang ito ng mga kaso kapag ang mga estado ay “hindi kaya o ayaw” na gawin ito.
Sa dokumento ng awtorisasyon nito, binanggit ng Pre-Trial Chamber I na ang Pilipinas ay nag-imbestiga lamang ng mga “mababang ranggo” na mga pulis at “hindi tumututol” sa mungkahi ng prosekusyon ng ICC na nabigo itong tingnan ang “systemic nature ng mga krimen, o imbestigahan ang mga indibidwal na mukhang pinakaresponsable.”
Hindi rin binanggit ni Dela Rosa ang katotohanan na ang Article 127 paragraph 2 ng Rome Statute ay malinaw na nagsasaad na ang isang bansa na kumalas sa kasunduan ay hindi nawawala ang mga obligasyon nito noong ito ay isang state party pa.
Niratipikahan ng Pilipinas ang Rome Statute noong Nobyembre 2011, kaya nakatali ang bansa sa mga probisyon nito mula sa petsang iyon hanggang Marso 17, 2019 nang maging opisyal ang pag-alis nito sa ICC.
Saklaw ng imbestigasyon ng ICC Office of the Prosecutor ang mga umano’y extrajudicial killings na ginawa sa panahon ng war on drugs mula Nob. 1, 2011 hanggang Marso 16, 2019. Kabilang dito ang 2011-2016 DDS killings na naganap noong si Duterte ay mayor ng Davao City. Ang pinakakinatatakutan na DDS ay isang vigilante group sa likod ng umano’y pagkawala at summary execution ng daan-daang batang lansangan at mga indibidwal na inakusahan ng petty crimes at pagbebenta ng droga.
Upang bigyang-katwiran ang pagsisiyasat nito, isinulat ng kamara: “Ang mga paglilitis sa loob ng Pilipinas sa gayon ay hindi sapat na sumasalamin sa inaasahang saklaw ng pagsisiyasat ng korte, dahil ang mga ito ay tumutugon lamang sa mga pisikal, mababa ang ranggo na mga salarin at sa kasalukuyan ay hindi umaabot sa sinumang mataas ang ranggo na mga opisyal.”
Ito ang ikalawang punto na nilaktawan ni Dela Rosa: Sa pagpapatuloy ng sarili nitong imbestigasyon, hinahabol ng ICC ang mga matataas na opisyal ng estado na maaaring may pananagutan sa mga krimen laban sa sangkatauhan ngunit hindi iniimbestigahan ng Pilipinas. Dito nilalabag ang prinsipyo ng complementarity at ang katwiran para sa pagpapatuloy ng pagsisiyasat ng ICC.
Halimbawa, ang dalawang pulis na hinatulan sa pagpatay noong 2017 sa 17-anyos na si Kian Delos Santos ay isang patrolman, ang pinakamababang ranggo sa PNP, at isang chief sergeant. Ang ICC Office of the Prosecutor, sa hiling nitong awtorisasyon noong 2021 na imbestigahan ang mga krimen na may kaugnayan sa droga at ang mga pagpatay sa Davao, ay nagsabi na ang kaso ni Delos Santos ang tanging umabot na nahatulan.
Ang Article 8, paragraph b ng Rome Statute ay nagsasaad na ang ICC ay pananagutin ang isang superior na may pananagutan sa mga krimeng ginawa ng isang nasasakupan sa kanyang kaalaman o kung ang superior ay nabigong magsumite sa mga domestic na pagsisiyasat o pag-uusig.
Hindi sina Duterte o Dela Rosa, ang dalawang opisyal na pinangalanan sa investigation request noong 2021 ng ICC Office of the Prosecutor, ay nahaharap sa mga kaso sa isang lokal na hukuman para sa umano’y pagkakasangkot sa drug war o sa DDS killings. Parehong patuloy na kinukuwestiyon ang hurisdiksyon ng ICC sa mga marahas na insidenteng nangyari sa kanilang panunungkulan.
Ang mga Article 5 hanggang 9 ng Rome Statute, ang kasunduan na nagtatag ng ICC, ay nagsasaad ng mga uri ng krimen na tinatalakay ng ICC: genocide, mga krimen laban sa sangkatauhan, mga war crime at mga krimen ng agresyon.
“Dahil sa tungkulin at layunin ng Korte, at ang katotohanan na ang awtorisadong pagsisiyasat ay may kinalaman sa mga umano’y krimen laban sa sangkatauhan, ang matataas na opisyal ay inaasahang maging pokus ng pagsisiyasat,” isinulat ng Pre-Trial Chamber I sa awtorisasyon nito na ipagpatuloy ang pagsisiyasat sa drug war ng Pilipinas at sa 2011 hanggang 2016 Davao Death Squad killings.
Maaaring imbestigahan ng mga lokal na tagausig ang mga sinasabing krimen laban sa sangkatauhan na ginawa sa Pilipinas sa ilalim ng Republic Act 9851 o ang Philippine Act on Crimes Against International Humanitarian Law, Genocide, and Other Crimes Against Humanity. Sa mga kaso kung saan ang mga biktima ay namatay o nakaranas ng “serious physical injury,” ang mga taong napatunayang nagkasala ay maaaring makulong ng hanggang 40 taon na may multang mula P500,000 hanggang P1 milyon.
Nakakita ka na ba ng anumang kahina-hinalang pahayag, larawan, meme, o online post na gusto mong i-verify namin? Sagutan ang reader-request form na ito.
Mga Pinagmulan
CNN Philippines official YouTube channel, Senator Bato Dela Rosa | The Source, Feb. 2, 2023
International Criminal Court, How the Court Works, accessed on Feb. 6, 2023
International Criminal Court, Rome Statute, accessed on Feb. 3, 2023
International Criminal Court, Public Redacted Version of “Authorisation pursuant to article 18(2) of the Statute to resume the investigation”, Jan. 26, 2023
Official Gazette, R.A. 11200, March 25, 2019
International Criminal Court, Public redacted version of “Request for authorisation of an investigation pursuant to article 15(3)”, 24 May 2021, ICC-01/21-7-SECRET-Exp, June 14, 2021
Official Gazette, R.A. 9851, July 27, 2009
(Ginagabayan ng code of principles ng International Fact-Checking Network sa Poynter, ang VERA Files ay sumusubaybay sa mga maling pahayag, flip-flops, nakaliligaw na mga pahayag ng mga pampublikong opisyal at kilalang personalidad, at pinasisinungalingan ang mga ito gamit ang tunay na ebidensya. Alamin ang inisyatibong ito at aming pamamaraan.)
