Ang pagmamalaki ni Pangulong Rodrigo Duterte na “natapos nang walang pang-aabuso” ang martial law sa Mindanao ay taliwas sa mga ulat mula sa iba’t ibang human rights watchdogs at advocacy groups.
PAHAYAG
Sa ikalawa mula sa huli niyang State of the Nation Address noong Hulyo 27, ipinagmalaki ni Duterte ang pagtatapos ng martial law sa Mindanao sa pagsasara ng nakaraang taon:
“Certain sectors expressed concern when I declared martial law in Mindanao and its extension three times. But 2019 ended without my office requesting any further extension (Ilang mga sektor ang nagpahayag ng pagkabahala nang idineklara ko ang martial law sa Mindanao at ang pagpapalawak nito nang tatlong beses. Ngunit natapos ang 2019 nang wala hindi humiling ang aking tanggapan ng anumang karagdagang pagpapalawig).”
Sinabi niya pagkatapos:
“Martial law in Mindanao ended without abuses by the civilian sector, by the police, by the military. It ended because this time I know that they know how to love the country (Ang martial law sa Mindanao ay natapos nang walang pang-aabuso ng sektor ng sibilyan, ng pulisya, ng militar. Natapos ito dahil sa oras na ito alam ko na alam nila kung paano mahalin ang bansa).”
Pinagmulan: RTVMalacanang, President Rodrigo Duterte’s 5th State of the Nation Address (SONA) 7/27/2020, Hulyo 27, 2020, panoorin mula 1:06:26 hanggang 1:07:06
ANG KATOTOHANAN
Ang mga ulat at natuklasan ng maraming rights at advocacy groups, kapwa local at international, ay pinabubulaanan ang pahayag ni Duterte.
Noong Disyembre 2017, pitong buwan mula noong ideklara ang martial law sa rehiyon noong Mayo 23, 2017, nagbabala ang mga eksperto ng United Nations (UN) tungkol sa “napakalaki” at ilang “potensya na hindi malulunasang” mga paglabag sa karapatang pantao na naranasan ng mga Lumad na pinalayas sa kanilang mga pamayanan dahil sa patuloy na kaguluhan.
Nanawagan sina UN special rapporteurs Victoria Tauli-Corpuz (sa mga karapatan ng mga katutubo) at Cecilia Jimenez-Damary (sa mga taong internally displaced) sa gobyerno ng Pilipinas na “ihinto” at ipatupad ang hustisya para sa mga pang-aabuso, na, sinabi nila, kasama ang “pagpatay at pag-atake na umano’y isinasagawa ng mga kasapi ng sandatahang lakas laban sa komunidad ng mga katutubo.”
Sa ulat noong Mayo 2019, sinabi ng Karapatan, isang network ng mga tagapagtanggol ng karapatang pantao sa bansa, na naitala nito ang higit sa 800,000 mga indibidwal na kaso ng paglabag sa karapatang pantao sa rehiyon mula Mayo 2017.
Sa mga ito, 93 ang mga kaso ng “extrajudicial killings” o EJKs, 136 frustrated EJKs, 1,450 iligal na pag-aresto, anim na enforced disappearances, at 35 na insidente ng torture. Mahigit sa 423,000 ang “forcible evacuations,” habang nasa 28,000 ang mga kaso ng mga pagbabanta, harassment at pananakot.
Photo from Karapatan’s official Facebook page
Sa isang pahayag noong buwan ding iyon, isinalaysay ng Northern Mindanao Region chapter ng Movement Against Tyranny ang mga insidente ng pang-aabuso na umano’y ginawa ng mga pwersa ng estado, na sinabing ginamit na armas ang pagpapataw ng martial law upang “bigyang-katwiran ang mga pag-atake laban sa mamamayang Moro at mga progresibong grupo.”
Hinimok ng Commission on Human Rights, kasunod ng desisyon ng Supreme Court noong Peb. 19, 2019, upang itaguyod ang ikatlong pagpapalawig ng martial law sa Mindanao, ang gobyerno na “tiyakin na tutugunan ang sinasabing mga paglabag sa karapatang pantao.” Kasama dito ang mga sinasabing ng “torture, profiling, at iba pang paglabag sa mga karapatan na sanhi ng patuloy na internal displacement ng mga pamayanan na nangyari kahit mula pa sa unang pagdeklarar nito.”
Noong Disyembre 2019, malugod na tinanggap ng Mindanao rights group na Barug Katungod (Stand for Rights) ang pahayag ng gobyernong Duterte na hindi na nito palalawigin pa ang martial law sa rehiyon, ngunit nanawagan ng isang internasyonal na pagsisiyasat sa mga sinasabing pang-aabuso.
Naitalaga ng grupo ang 162 kaso ng EJKs, 704 na “gawa-gawang akusasyon,” 284 iligal na pag-aresto at detensyon, 1,007 mga biktima ng aerial bombardments, at mahigit sa 500,000 katao na dumanas ng sapilitang pagbakwet sa buong dalawang taon at pitong buwan ng martial law sa Mindanao.
Una nang idineklara ni Duterte ang martial law sa Mindanao na epektibo nang 60 araw nhong Mayo 23, 2017, kasunod ng pagkubkob Marawi ng ISIS-inspired na Maute group. (Tingnan ang VERA FILES FACT CHECK: Duterte binago ang istorya ng Marawi, sinasalungat ang pagbibigay-katarungan sa martial law)
Sa ilalim ni Sec. 18, Art. VII ng 1987 Constitution, maaaring suspindihin ng pangulo ang writ of habeas corpus o ilagay ang Pilipinas o anumang bahagi nito sa ilalim ng martial law kung may kaso ng pagsalakay o rebelyon at kapag kinakailangan ito para sa kaligtasan ng publiko. (Tingnan ang VERA FILES FACT SHEET: Explaining martial law)
Habang ang kapangyarihang magdeklara ng martial law ay ibinigay lamang sa chief executive, ang Kongreso ay maaari pa ring bumoto upang ipawalang-bisa ang proklamasyon, na “hindi maisasantabi” ng pangulo. (Tingnan ang VERA FILES FACT CHECK: Mga kakatwang katwiran nina Duterte at Panelo sa deklarasyon ng martial law)
Kahit matapos na ideklara ang liberation ng Marawi City noong Okt. 17, 2017, pinalawig ni Duterte, na may pagsang-ayon ang Kongreso, ang martial law sa rehiyon ng tatlong beses hanggang matapos ito noong Disyembre 2019.
Tala ng editor: Ang fact check na ito ay ginawa ng isang mag-aaral mula sa University of the Philippines Diliman bilang bahagi ng kanyang internship sa VERA Files.
Mga Pinagmulan
RTVMalacanang, President Rodrigo Duterte’s 5th State of the Nation Address (SONA) 7/27/2020, July 27, 2020
Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights, Philippines warned over “massive” impact of military operations on Mindanao indigenous peoples, Dec. 27, 2017
Karapatan Alliance Philippines, Karapatan: 2 years of Duterte’s martial law marked by human rights violations, the continuing dire state of Marawi evacuees, plunder of Mindanao’s resources, questionable dealings of security forces, and gross impunity, May 23, 2019
Karapatan Alliance Philippines, About, Accessed July 30, 2020
Movement Against Tyranny – Northern Mindanao Region, Still No Peace, Just Piling Cases of Human Rights Violations, May 24, 2019
Commission on Human Rights, Statement of CHR spokesperson, Atty. Jacqueline Ann de Guia, on the Supreme Court’s decision on the constitutionality of the third extension of martial law in Mindanao, Feb. 20, 2019
Supreme Court E-Library, G.R. No. 243522, Feb. 19, 2019
INQUIRER.net, Martial law in Mindanao: What changed, what didn’t—and at what cost, Jan. 2, 2020
UCA News, Mindanao rights group welcomes lifting of martial law, Dec. 12, 2019
Mindanao Goldstar Daily, Group wants investigation into abuses during martial law, Dec. 14, 2019
Official Gazette, Proclamation No. 216, s. 2017, May 23, 2017
Presidential Communications Operations Office, President Duterte declares liberation of Marawi City, Oct. 17, 2017
House of Representatives Press and Public Affairs Bureau, Congress overwhelmingly approves Mindanao Martial Law extension, July 23, 2017
House of Representatives Press and Public Affairs Bureau, Solons expound on benefits of martial law extension in Mindanao until end-2018, Dec. 13, 2017
House of Representatives Press and Public Affairs Bureau, House, Senate approve Mindanao martial law extension with overwhelming 235-28 vote, Dec. 12, 2018
Official Gazette, THE 1987 CONSTITUTION OF THE REPUBLIC OF THE PHILIPPINES – ARTICLE VII, Accessed July 30, 2020
(Ginagabayan ng code of principles ng International Fact-Checking Network sa Poynter, ang VERA Files ay sumusubaybay sa mga maling pahayag, flip-flops, nakaliligaw na mga pahayag ng mga pampublikong opisyal at kilalang personalidad, at pinasisinungalingan ang mga ito gamit ang tunay na ebidensya. Alamin ang inisyatibong ito at aming pamamaraan.)
Read other interesting stories:
Click thumbnails to read related articles.
