Samtang padayon nga mingsaka ang mga kaso sa nasod sa ikaduhang katunga sa 2021, mga wa masayod sa tinuod nangangkon nga ang coronavirus disease 2019 (COVID-19) vaccines “di epektibo ug di luwas” unya kini padayong nagtuyok sa social sa media.
Karong buwana, ang VERA Files Fact Check nipahimangno kalabot sa usa ka video nga nangilad pinaagi sa pagbasol sa bakuna sa kamatayon sa 42 ka “hingpit nang nabakunahan” nga mga tawo sa Batangas. Human sa pagsusi sa hitabo, si provincial health officer Dr. Jose Ozaeta, hinuon, nipasabot nga wa kini kalabutan sa mga bakuna kay kini gumikan sa mga “komplikasyon gikan sa COVID-19 ug daan nang mga sakit sa wa pa sila bakunahi.”
Sa 42 ka mga tawo nga nangamatay, 10 lang ang nangatakdan sa COVID-19, walo ang nakadawat sa unang dose, ug duha ang fully vaccinated.
(Tan-awa ang VERA FILES FACT CHECK: MISLEADING video about post-vaccination deaths in Batangas circulates online).
“Kinahanglan atoang timan-an kon kita moingon nga ang mga bakuna nagtanyag og maayong proteksyon batok sa grabeng COVID ug sa kamatayon, wa kini magpasabot nga kini nagtanyag gyud og 100% nga proteksyon,” matod ni Eric Domingo, director general sa Food and Drug Administration (FDA) sa Septiyembre 9 nga media forum.
“(Dunay) pipila nga matakdan bisan kon sila nabakunahan tungod kay di kini 100 porsyento nga motrabaho sa pagpanalipod sa matag usa. Apan maayo kini sa kinabag-an sa katawhan ug manalipod kini kanila gikan sa grabeng pagkasakit ug kamatayon,” siyang nidugang.
Mga eksperto sa panglawas nitataw ug nipasabot sa tulo ka mahinungdanong mga pangutana.
1. Nganong ang mga tawo nga hingpit nang nabakunhanan matakdan man gihapon sa COVID-19?
Si bisan kinsa nga hingpit nang bakunado, nagpasabot nga duha ka mga semana na ang nakalabay sukad sa katapusang dose – ug matakdan sa COVID-19 apektado sa gitawag og “breakthrough infection,” matod sa usa ka explainer nga gimantala sa Johns Hopkins University of Medicine website sa Mayo 2021.
Apan wa kini magpasabot nga ang bakuna wa moepekto. “Klaro man nga di kini tinuod. Ang breakthrough infections mahitabo gyud tungod kay way bakuna nga perpekto,” kini niingon.
Sa 13.86 ka milyon nga hingpit nang nabakunahan nga mga Pinoy sa Agusto 29, dunay 242 ka mga kaso, kun 0.0017% lang ang nitaho nga nakasinati og breakthrough infection, base sa data gikan sa FDA.
Apan si Domingo nitataw hinuon nga ang FDA data “dunay mga limitasyon” kay kadtong mga nabakunahan ug natakdan pagkahuman nasakit man tuod apan mild o way simtomas, ug hayan wa motaho ngadto sa agency ang uban kanila.
Note: I click ang arrows ning graphic aron makita ang lokal nga natala nga breakthrough infections:
Nagtumbok sa data karon sa FDA, si Domingo niingon nga sagad sa breakthrough infections nagagikan sa mas bata nga age group gikan sa 18 ug 44 anyos kinsa maoy “kanunay magsuroysuroy sa komunidad.” Samtang, sa 242 ka mga tawo nga natakdan sa breakthrough COVID-19, lima ang nangamatay, tanan nag-edad gikan sa 60 ngadto sa 84 anyos, lakip sa duha nga mga diabetic.
Ang World Health Organization (WHO) nagpadayon sa pagpahinumdom sa publiko nga kadtong dunay breakthrough infections makapanakod gihapon, busa ang pagsul-ob sa face masks, pag-obserbar sa social distancing, paglikay sa mga lugar nga nagdasok ang mga tawo ug pagmentinar sa maayong bentilasyon mahinungdanon gihapon nga mga paagi nga kinahanglan pagasundon.
2. Nganong duna may matakdan sa breakthrough infection?
Normal lang kini sa “antibodies nga mominos sa kadugayan “ hasta sab ang proteksyon, matod Melvin Sanicas, medical director sa Takeda Vaccines Inc., ug usa ka vaccinologist, sa usa ka e-mail sa VERA Files Fact Check.
“Ayaw pagdahom nga ang daghang antibodies molanat hangtod sa hangtod, apan ang proteksyon batok sa grabeng sakit ug kamatayon magpabilin nga lig-on bisan kon ang proteksyon batok sa pagpanakod mohinay,” dugang niya.
Ang antibodies mao ang mga protina nga gimugna sa immune system sa lawas aron pagtabang sa pagpakig-away batok sa mga infections, nga hayan nagagikan sa miaging infection o gikan sa bakuna.
Bisan kon ang proteksyon gikan sa antibodies nga nagagikan sa bakuna magkahinay, kini “ayaw sabta nga ang mga depensa gikan sa immune sa lawas hingpit nga nahanaw,” matod sa grupo sa public health experts gikan sa Meedan, usa ka global technology non profit. Kini niingon:
“Gawas sa immunity gikan sa antibodies, duna say cell-mediated immunity nga nagagikan sa T-cells nga gikan sa immune system sa lawas. Ang T-cells nga motago sa tissues sa lawas sud sa daghang mga buwan o bisan katuigan, mogawas aron moatake sa mga kagaw nga mosulod sa lawas sama sa mga kagaw nga nagdala sa COVID-19. Ang T-cells mas maayong manalipod batok sa nagkadaiyang mga kagaw kay di man ni moila og usa lang kon itandi sa anti-bodies.”
Mga bakuna, lakip na sa gigama batok sa COVID-19, motandog sa T-cells sa immune system sa lawas aron tudloan kini unsaon sa pagkombate ang kagaw nga umaabot pa.
Matod ni Sanicas nga dunay daghang mga rason nga gitun-an nga hayan moapekto sa level sa proteksyon gikan sa bakuna sa COVID-19:
Immune system sa tawo
Mga tawo nga huyang og panglawas sama sa mga tiguwang ug mga tawo nga dunay sakit nga nagbalikbalik makapaabot nga dunay risgo sa sakit, matod ni Sanicas, tungod sa ilang mas huyang nga immune system.
Usa ka pagtuon sa usa ka komunidad, nga gimantala sa The Lancet medical journal sa Septiyembre 1, gamit ang self-reported data gikan sa 1.24 million users sa COVID-19 Symptom Study App sa United Kingdom (UK), nagpakita sa kahuyang sa panglawas sa mga tiguwang dunay kalambigitan sa infections sa unang dose. Usa sa mga rason niini, matod sa mga researcher, nga kining mga tawhana dunay “nausab nga immune function” dala sa pagkatiguwang ug busa, dunay “panginahanglan sa pagmatngon ning huyang og panglawas nga grupo.”
Naay COVID-19 sa palibot
Kon ang tawo nga hingpit nang nabakunahan naa sa samang lawak, di maayo ang bentilasyon, nga dugay dugay na nga gikauban sa pasyenteng dunay COVID-19, matod ni Sanicas nga hayan “makahanggap sila og samang gidaghanon sa kagaw ug kalagmitan matakdan.”
Iya usab nga gitataw nga kini nga breakthrough infections “kalagmitan kaayo nga mohatag og dugang proteksyon sama og booster dose” alang sa mga bakunado. Tungod kay kon maigo sa COVID-19 human nabakunahan “subling atakihon ang immune system hinungdan nga mogama ang lawas og daghang antibodies aron pagkombate sa pagpadaghan og protina sa kagaw.”
Kadugayon sukad sa pagbakuna
Sa usa ka preprint nga gi-upload sa Agusto 30 nga nagsusi sa 4.87 milyunes ka mga tawo sa Israel nga hingpit nga nabakunahan sa wa pa ang Hunyo, gibana-bana nga ang mga tawo nga nag-edad og 60 pataas nga nabakunahan og kaduha sa Pfizer-BioNTech vaccine sayo sa Enero mas minos og proteksyon batok sa pagpanakod (57%) dihang gitandi niadtong hingpit nga nabakunahan sa Marso (73%). Kini nidugang nga samang obserbasyon usab alang sa ubang age groups.”
Ang kaepektibo sa bakuna batok sa grabeng sakit sa mas tiguwang nga age group niminos usab alang niadtong nabakunahan sa upat ka buwan (91%) ug niadtong nabakunahan unom ka buwan sa wa pa ang pagtuon (86%).
Bag-ong variants
Matod usab ni Sanicas nga matag bakuna “managlahi ang pagpahinay” sa bag-ong motumaw nga variants kay kasagaran gi-calculate kini pinaagi sa mga pagsuway batok sa orihinal nga bersyon sa novel coronavirus.
Gitandi sa mga nangaospital tungod sa Delta variant, ang Public Health England nitaho sa Hunyo 14 sa preprint nga ang duha ka mga dose sa Pfizer niresulta sa 96% ug 94% sa AstraZeneca. Ang pagtuon, gipahigayon gikan sa Abril 12 ug Hunyo 4, giapilan sa 14,019 ka mga kaso sa COVID-19 nga naglambigit sa Delta variant, lakip sa 166 nga nangaospital.
Sa pikas bahin, mga bakuna nga gigama sa Sinovac sa China, nga komon nga gigamit sa Pilipinas, ug Sinopharm, giingong 70% nga epektibo batok sa COVID-19 pneumonia ug 100% nga epektibo batok sa pagkasakit nga kritikal, matod sa preprint nga pagtuon sa Guangdong Provincial Center for Disease Control and Prevention base sa gisusi niining 100,000 ka mga kaso sa China.
Matod sa gimantala, nga gi-upload sa Agusto 5, nagtuon sa real-world nga kaepektibo sa duha ka mga bakuna nga gigama sa China sa lalawigan sa Guangdong, nga nakasinati og outbreak gikan sa Mayo ug Hunyo ning tuiga.
Sa Septiyembre 2, ang WHO nakaobserbar nga ang Sinovac dunay 49.6% nga kaepektibo batok sa symptomatic infection, base sa samples nga sagad gikan sa Gamma variant (P.1) gikan sa mga health worker sa Manaus ug Sao Paulo sa Brazil.
Gintang tali sa una ug ikaduhang doses
Ang preprint nga gipaubos karon sa peer review, gipublikar sa Pebrero 3 sa The British Medical Journal, nakabantay nga ang kaepektibo sa AstraZeneca nga bakuna niabot og 82.4% human ang mga pasyente nakadawat sa ikaduhang dose 12 ka mga semana human sa unang dose, itandi sa 54.9% niadtong dunay gintang nga minos sa unom ka mga semana.
Ang analysis gibase sa clinical trials nga naglambigit sa 17,177 ka mga partisipante sa U.K., Brazil ug South Africa.
Apan giklaro ni Sanicas nga samtang ang gintang importante “kining matanga sa pagtuon wa himoa sa tanang mga bakuna.” Siya nitataw nga “ang kadugayon nimo nga mabakunahan sa ikaduhang dose, mas dako og kahigayunan nga matakdan ka sa Covid kay kita nasayod nga ang proteksyon gikan sa usa ka dose di sama sa kaepektibo sa duha ka doses.
3. Unsay epekto niini sa mga paninguha sa pagpamakuna sa Pilipinas?
Si Health Undersecretary Rosario Singh-Vergeire niingon sa Septiyembre 3 nga media forum nga ang mga eksperto nagtuki sa pag-adjust sa pasiunang 70% nga target alang sa herd immunity taliwa sa pagtumaw sa mas kuyaw nga variants, sama sa Delta. Ang gitumong karon nga gidaghanon mao ang 80% ug 90%, dugang niya.
Sa Septiyembre 13, si Carlito Galvez Jr., vaccine car ug chief implementer sa pandemic response sa nasod, niingon nga hayan kini maglakip sa “dugang o minos sa 20 milyunes ka kabataan nga nag-edad og 12 ngadto sa 17 anyos” aron makab-ot ang herd immunity.
Ang herd immunity nagpasabot nga “kon ang dakong bahin sa usa ka komunidad mahimong immune sa usa ka sakit, nga ang sakit di na makapanakod,” suma sa pagpasabot sa Mayo Clinic nga nagbase sa Estados Unidos, sa usa ka artikulo niadtong Agusto 28. Kini mosangko gilayon nga mapanalipdan ang matag usa, di lang kadtong nabakunahan o naulian gikan sa COVID-19.
Sa sayo pa, matod ni Vergeire nga ang tumong sa kagamhanan mao ang pagkab-ot sa “population protection,” nga mao ang “pagbakuna sa tanan nga gitan-aw nga dako og kahigayunang matakdan” nga naglakip sa mga tiguwang, healthcare workers, ug mga tawo nga dunay comorbidities.
Kalabot sa paghatag og booster shots, o laing dose sa bakuna nga ihatag ngadto sa usa ka tawo nga duna nay igong proteksyon human mabakunahi, mga awtoridad sa panglawas wa pa mohatag og hugot nga rekomendasyon, kay kuwang pa ang supply sa bakuna ug wa pay igong ebidensya nga nagpakita sa dugang proteksyon nga dala niini.
Si Domingo sa pagkakaron, niingon nga ang FDA “way rekomendasyon alang sa boosters” tungod kay way kompaniya nga ni-apply sa ilang bakuna nga lunlon gitumong alang ning mao nga katuyoan.
“Way lig-on nga data sa pagkakaron nga magpakita nga ang usa ka bakuna o ang lain mamahimo nga booster shot,” matod niya sa sagol nga English ug Filipino, ug nidugang nga anaa ra sa Expert Group sa Department of Health kon ilang tan-awon nga managlahi ang data nga anaa sa pagkakaron.
Sukad, mga 117 ka mga bakuna nga kandidato gipaubos na sa clinical development kansang tumong mao pagsusi sa kaepektibo niini batok sa nagtumaw nga variants, base sa listahan sa WHO. Ang Pilipinas gihatagan og emergency use authorization alang sa walo ka COVID-19 vaccine brands.
“Pamakuna og mas daghang mga tawo. Ang gidaghanon sa among nabakunahan matag adlaw OK apan kuwang ra ang among kapaspason aron mahunong ang outbreak,mao nga nagpadayon ang pagsaka sa mga kaso,” matod ni Sanicas, kinsa usa usab ka global assessor alang sa Royal Society of Tropical Medicine and Hygiene sa U.K.
Sa Septiyembre 20, ang Pilipinas nitala og 176,850 nga aktibong mga kaso ug 36,934 nga nangamatay, diin ang National Capital Region, CALABARZON ug Central Luzon mao ang dunay labing daghan og bag-ong mga kaso.
(Erratum: An earlier version of this article carried an incorrect computation for the rate of infections among fully and partially vaccinated individuals. The correct figures are 0.0017% and 0.008%, respectively. We apologize for the mistake and we thank the reader who pointed out this error to us.)
Sources
Johns Hopkins Coronavirus Resource Center, Q&A;: BREAKTHROUGH INFECTIONS ARE RARE BUT EXPECTED, May 20, 2021
Johns Hopkins Coronavirus Resource Center, Q&A;: Delta Variant, Masks and Breakthrough Infections, July 29, 2021
Department of Health, DOH Beat COVID-19 Media Forum, Aug. 27, 2021
Department of Health, Beat COVID-19 Media Forum, Sept. 3, 2021
Department of Health, Media Solusyon, Sept. 9, 2021
Food and Drug Administration, Reports of Suspected Adverse Reaction to COVID-19
The Lancet, Risk factors and disease profile of post-vaccination SARS-CoV-2 infection in UK users of the COVID Symptom Study app: a prospective, community-based, nested, case-control study, Sept. 1, 2021
medRXiv.org, Waning immunity of the BNT162b2 vaccine: A nationwide study from Israel, Aug. 30, 2021
Public Health England, Effectiveness of COVID-19 vaccines against hospital admission with the Delta (B.1.617.2) variant, June 14, 2021
Public Health England, Vaccines highly effective against hospitalisation from Delta variant, June 14, 2021
SSRN, Effectiveness of Inactivated COVID-19 Vaccines Against COVID-19 Pneumonia and Severe Illness Caused by the B.1.617.2 (Delta) Variant: Evidence from an Outbreak in Guangdong, China, Aug. 5, 2021
World Health Organization, The Sinovac-CoronaVac COVID-19 vaccine: What you need to know, Sept. 2, 2021
British Medical Journal, Covid-19: New data on Oxford AstraZeneca vaccine backs 12 week dosing interval, Feb. 3, 2021
U.S. Centers for Disease Control and Prevention, The Possibility of COVID-19 after Vaccination: Breakthrough Infections
Galvez on vaccinating 20 million adolescents
- CNN Philippines, PH must vaccinate 20M adolescents to reach new herd immunity target – Galvez, Sept. 13, 2021
- Philippine News Agency, 20M more Pinoys need to be vaxxed to expand PH herd immunity, Sept. 13, 2021
- Manila Bulletin, NTF targets to vaccinate 20 M children vs COVID-19, Sept. 13, 2021
Mayo Clinic, Herd immunity and COVID-19 (coronavirus): What you need to know, Aug. 28, 2021
Meedan’s Health Desk, What do we know about breakthrough infections and waning immunity with COVID-19 vaccines?, Sept. 17, 2021
U.S. Centers for Disease Control and Prevention, COVID-19 Vaccine Booster Shot, Sept. 1, 2021
World Health Organization, COVID-19 vaccine tracker and landscape, Sept. 15, 2021
Food and Drug Administration, List of FDA issued Emergency Use Authorization
Department of Health, COVID-19 Tracker
(Ginagabayan ng code of principles ng International Fact-Checking Network sa Poynter, ang VERA Files ay sumusubaybay sa mga maling pahayag, flip-flops, nakaliligaw na mga pahayag ng mga pampublikong opisyal at kilalang personalidad, at pinasisinungalingan ang mga ito gamit ang tunay na ebidensya. Alamin ang inisyatibong ito at aming pamamaraan.)
