Habang dumadami ang mga kaso sa bansa sa huling anim na buwan ng 2021, ang maling impormasyon na nagsasabing ang mga bakuna sa coronavirus disease 2019 (COVID-19) ay “hindi epektibo at hindi ligtas” ay patuloy na kumakalat sa social media.
Ngayong buwan, nag-flag ang VERA Files Fact Check ng isang misleading na video na sinisisi ang mga bakuna sa pagkamatay ng 42 tao sa Batangas na “ganap na nabakunahan.” Matapos ang isang pagsusuri sa masamang kaganapan, sinabi ni provincial health officer Dr. Rose Ozaeta na hindi ito nauugnay sa mga bakuna kundi mula sa “mga komplikasyon sa COVID-19 at mga dati nang kondisyong medikal bago ang pagbabakuna.”
Sa 42 katao na namatay, 10 lamang ang nagkaroon ng COVID-19, walo ang nakatanggap ng unang dose lamang, at dalawa ang ganap na nabakunahan. (Tingnan ang VERA FILES FACT CHECK: MISLEADING video about post-vaccination deaths in Batangas circulates online)
“Dapat nating tandaan kapag sinabi nating ang mga bakuna ay nagbibigay ng mahusay na proteksyon laban sa matinding COVID at kamatayan, hindi ito nagbibigay ng 100% na proteksyon,” sabi sa Ingles ni Eric Domingo, director heneral ng Food and Drug Administration (FDA) sa isang media forum noong Set. 9.
“[Mayroong] iilan na makakakuha ng sakit kahit na nabakunahan sila dahil lamang hindi ito gagana ng 100% para sa lahat. Ngunit gumagana ito para sa karamihan ng mga tao at pinoprotektahan sila mula sa matinding karamdaman at kamatayan,” dagdag niya.
Nagsalita ang ilang mga health expert at binigyan liwanag ang tatlong mahahalagang katanungan.
1. Bakit nahahawa pa rin ng COVID-19 ang mga taong nabakunahan?
Ang sinumang ganap na nabakunahan — ibig sabihin, dalawang linggo na ang lumipas mula sa kanilang huling dosis — at nahawahan ng COVID-19 ay apektado ng “breakthrough infection,” ayon sa isang explainer noong Mayo 2021 na inilathala sa Johns Hopkins University of Medicine website.
Ngunit hindi ito nangangahulugan na ang mga bakuna ay hindi tumatalab. “Tiyak na hindi ito ang kaso. Ang mga breakthrough infection ay inaasahan dahil walang bakunang perpekto,” sabi nito sa Ingles.
Sa 13.86 milyon na buong nabakunahan na mga Pilipino noong Agosto 29, 242 na kaso, o halos 0.0017% lamang, ang naiulat na nakaranas ng breakthrough infection, batay sa datos mula sa FDA.
Gayunman, binigyang diin ni Domingo na ang datos ng FDA ay “may mga limitasyon” sapagkat ang mga nabakunahan at nahawahan sa paglaon ay malamang na nagkaroon ng banayad o walang mga sintomas, at maaaring hindi nag report sa ahensya.
Note: Pindutin ang mga arrow sa infographic na ito upang makita ang mga locally recorded na mga breakthrough infection:
Sa pagsipi sa kasalukuyang datos ng FDA, sinabi ni Domingo na ang karamihan sa mga breakthrough infection ay mula sa mas batang grupo na sa pagitan ng 18 at 44 taong gulang dahil sila ang “aktibong lumalabas sa komunidad.” Samantala, sa 242 katao na nagkaroon ng breakthrough COVID-19 infection, lima ang namatay, lahat nasa edad 60 hanggang 84 taong gulang, kabilang ang dalawa na mayroong diabetes.
Patuloy na pinaaalalahanan ng World Health Organization (WHO) ang publiko na ang mga may breakthrough infection ay maaari pa ring magkalat ng virus, kaya’t ang pagsusuot ng mga face mask, social distancing, pag-iwas sa masisikip na lugar, at pagpapanatili ng wastong bentilasyon ay mahalagang mga hakbang na kailangan sundin.
2. Bakit nagkakaroon ng breakthrough infection?
Normal para sa “antibodies na mabawasan sa paglipas ng panahon” at gayun din ang proteksyon, sinabi ni Melvin Sanicas, medical director ng Takeda Vaccines Inc. at isang vaccinologist, sa isang email sa VERA Files Fact Check.
“Hindi ka makakaasa ng mataas na antas ng antibodies magpakailanman, ngunit ang proteksyon laban sa matinding sakit at kamatayan ay mananatiling malakas kahit na ang proteksyon laban sa impeksiyon ay bumababa,” dagdag niya sa Ingles.
Ang antibodies ay mga protina na ginagawa ng immune system ng tao para makatulong na labanan ang mga impeksyon, na maaaring mula sa nakaraang impeksyon o mula sa pagbabakuna.
Bagamat ang proteksyon mula sa antibodies na mula sa bakuna ay nababawasan, ito ay “hindi dapat ipakahulugan na ang mga immune na panlaban ng katawan ay ganap na nawala,” ayon sa grupo ng mga public health experts mula sa Meedan, isang global technology nonprofit. Sinabi nito sa Ingles:
“Higit pa sa kaligtasan sa sakit mula sa antibodies, mayroong cell-mediated na kaligtasan sa sakit na mula sa mga T-cell ng immune system. Ang mga T-cell ay maaaring magtago sa mga tissue ng katawan sa loob ng maraming buwan o kahit na mga taon, na lumalabas upang atakihin ang mga foreign invader tulad ng mga viral particles na sanhi ng COVID-19. Ang mga T-cell ay maaaring mas mahusay na tagapagtanggol laban sa mga variant dahil sa kanilang kakayahang umatake na may mas kaunting detalye kaysa sa antibodies.”
Ang mga bakuna, kasama ang mga ginawa laban sa COVID-19, ay nag-uudyok sa mga T-cell sa immune system ng katawan upang turuan itong disarmahan sa hinaharap ang virus.
Sinabi ni Sanicas na maraming mga elementong pinag-aaralan na maaaring makaapekto sa antas ng proteksyon mula sa mga COVID-19 vaccine:
Immune system ng isang tao
Ang mga vulnerable tulad ng mga matatanda at mga taong may chronic medical conditions ay inaasahan na nasa peligro sa sakit, sinabi ni Sanicas, dahil sa kanilang mahinang immune system.
Isang community-based na pag-aaral, na inilathala sa The Lancet medical journal noong Set. 1, gamit ang self-reported na datos mula sa 1.24 milyong mga gumagamit ng COVID-19 Symptom Study App ng United Kingdom (UK), ay nagpakita na ang kahinaan sa matatanda ay nauugnay sa impeksyon kasunod ng unang dosis. Sinabi ng mga mananaliksik na ang isa sa mga dahilan nito ay ang kanilang “nabagong immune function” dahil sa pagtanda at sa gayon, mayroong “pangangailangan ng patuloy na pag-iingat sa clinically vulnerable na grupong ito.”
Pagkakalantad sa COVID-19
Kapag ang taong nabakunahan ay nasa parehong silid, na may mahinang bentilasyon, kasama ang isang pasyente na may COVID sa loob ng mahabang panahon, sinabi ni Sanicas na “maaaring lumanghap sila sa maraming virus at mas malamang na mahawahan.”
Sinabi rin niya na ang mga breakthrough infection ay “malamang na magbigay ng ekstrang proteksyon na halos katulad ng isang dosis ng booster” para sa nabakunahan. Ito ay dahil ang pagkakalantad sa COVID-19 post-vaccination “ay ilalantad muli ang immune system sa spike protein ng virus at magpapalakas ng antibodies laban sa spike.”
Lumipas na panahon mula nang mabakunahan
Sa isang preprint na na-upload noong Agosto 30 na nag-oobserba sa 4.78 milyong ganap na nabakunahan na mga tao sa Israel bago ang noong Hunyo, tinantayang ang mga taong may edad na 60 pataas na nakatanggap ng dalawang pag-shot ng bakunang Pfizer-BioNTech noong Enero ay may mas kaunting proteksyon laban sa impeksyon (57%) kung ihahambing sa mga ganap na nabakunahan noong Marso (73%). Idinagdag na “ang katulad na pagbaba sa proteksyon ng bakuna ay nakita rin sa iba pang mga age group.”
Ang pagiging epektibo ng bakuna laban sa matinding sakit para sa mas matandang age group ay nabawasan din sa pagitan ng mga nabakunahan apat na buwan (91%) at mga nabakunahan anim na buwan bago ang pag-aaral (86%).
Mga bagong variant
Sinabi rin ni Sanicas na ang bawat bakuna ay “magkaiba ang bawas” sa mga umuusbong na variant ng virus dahil kinakalkula ang mga ito sa pamamagitan ng pagsubok laban sa orihinal na bersyon ng novel coronavirus.
Sa pagpapa-ospital mula sa Delta variant, iniulat ng Public Health England sa isang preprint noong Hunyo 14 na ang dalawang dosis ng Pfizer at AstraZeneca ay nagbigay ng 96% at 92% na proteksyon, ayon sa pagkakabanggit. Ang pag-aaral, na isinagawa sa pagitan ng Abril 12 at Hunyo 4, ay kinapalooban ng 14,019 kaso ng COVID-19 na may Delta variant, kabilang ang 166 na naospital.
Sa kabilang banda, ang mga bakunang Sinovac ng China, na malawakang ginagamit sa Pilipinas, at Sinopharm ay sinabing 70% epektibo laban sa COVID-19 pneumonia at 100% laban sa kritikal na sakit, ayon sa preprint na pag-aaral ng Guangdong Provincial Center for Disease Control and Prevention na tumitingin sa higit sa 10,000 mga kaso sa China.
Ang paper, na nai-upload noong Agosto 5, ay sinuri ang real-world effectiveness ng dalawang gawa sa China na mga jab sa lalawigan ng Guangdong, na nakaranas ng outbreak sa pagitan ng Mayo at Hunyo ng taong ito.
Noong Set. 2, binanggit ng WHO na ang Sinovac ay naobserbahan na 49.6% na epektibo laban sa symptomatic infection, na kinasasangkutan ng mga sample na karamihan ay Gamma variant (P.1) mula sa mga health worker sa Manaus at Sao Paulo sa Brazil.
Pagitan ng una at pangalawang dosis
Binanggit sa isang preprint na kasalukuyang nasa ilalim ng peer review, na inilathala noong Peb. 3 sa The British Medical Journal, na ang bisa ng bakunang AstraZeneca ay umabot sa 82.4% matapos matanggap ng mga pasyente ang pangalawang dosis 12 linggo pagkatapos ng unang dosis, kumpara sa 54.9% na may agwat ng mas mababa sa anim na linggo.
Ang pagtatasa ay batay sa mga klinikal na pagsubok na kinabibilangan ng 17,177 participants sa U.K., Brazil, at South Africa.
Ngunit sinabi ni Sanicas na habang mahalaga ang agwat, “ang ganitong uri ng pag-aaral ay hindi pa nagagawa para sa lahat ng mga bakuna.” Binigyang diin niya na “kung mas mahaba ang paghihintay para sa pangalawang dosis, ang mga tao ay mas vulnerable sa COVID sapagkat alam namin ang proteksyon mula sa isang dosis ay hindi kasing ganda ng dalawang dosis.”
3. Paano ito nakakaapekto sa mga pagsisikap ng Pilipinas sa pagbabakuna?
Sinabi ni Health Undersecretary Rosario Singh-Vergeire sa isang media forum noong Set. 3 na tinatalakay ng mga eksperto ang pag-adjust ng paunang 70% na target para sa herd immunity sa gitna ng pagdami ng mas seryosong mga variant, tulad ng Delta. Ang tinitignang target ngayon ay nasa pagitan ng 80% at 90%, idinagdag niya.
Noong Set. 13, sinabi ni Carlito Galvez Jr., vaccine czar at punong tagapagpatupad ng tugon ng bansa sa pandemic, na maaaring kasama dito ang “higit kumulang sa 20 milyong mga kabataan na may edad 12 hanggang 17” upang makamit ang herd immunity.
Nagkakaroon ng herd immunity “kapag ang malaking bahagi ng isang pamayanan ay naging immune sa isang sakit, na ang pagkalat ng sakit mula sa isang tao tungo sa isang tao ay malayong mangyari,” ayon sa isang artikulo noong Agosto 28 sa Mayo Clinic na nakabase sa United States. Kung gayon, nagreresulta ito sa hindi direktang proteksyon ng lahat, hindi lamang sa mga nabakunahan o naka-recover mula sa COVID-19.
Nauna rito, sinabi ni Vergeire na ang layunin ng gobyerno ay makamit ang “proteksyon ng populasyon,” o ang “pagbabakuna sa lahat ng mga sa tingin namin ay vulnerable” kasama ang mga matatanda, healthcare worker, at mga taong may mga comorbidity.
Sa pagbibigay ng mga booster shot ─ o isa pang dosis ng isang bakuna na ibinigay sa isang taong nagkaroon ng sapat na proteksyon pagkatapos ng pagbabakuna ─ ang mga awtoridad sa kalusugan ay hindi pa nagbibigay ng matibay na rekomendasyon, na nagbibigay pansin sa limitadong supply ng bakuna at hindi sapat na ebidensya sa karagdagang proteksyon na ibinibigay umano nito.
Sinabi ni Domingo na sa ngayon, ang FDA “ay walang rekomendasyon para sa mga booster” dahil walang kumpanya na nag-apply ng kanilang bakuna para sa partikular na hangaring ito.
“Wala pang malakas na datos na nagpapakita na ang isang bakuna o iba pa ay gumagana bilang isang booster shot,” sinabi niya sa magkahalong Ingles at Filipino, na idinagdag na bahala na ang All Experts Group ng Department of Health na pag-aralan ang lahat ng magkakahiwalay na magagamit na datos.
Sa ngayon, may 117 mga kandidatong bakuna ang nasa clinical development na tumutugon sa mga rate ng pagiging epektibo kumpara sa mga bago at umuusbong na mga variant, batay sa bilang ng WHO. Nagbigay ang Pilipinas ng emergency use authorization para sa walong brand ng COVID-19 vaccine.
“Magbakuna pa ng maraming tao. Ang bilang ng mga pagbabakuna na ginagawa namin araw-araw ay OK ngunit hindi namin ito nagagawa ng mas mabilis para mapigil ang outbreak, kaya’t nakakakita tayo ng mga pagdami ng mga kaso,” sabi ni Sanicas, isang global assessor din para sa Royal Society of Tropical Medicine and Hygiene sa U.K.
Hanggang Set. 20, ang Pilipinas ay nakapagtala ng 176,850 aktibong impeksyon at 36,934 pagkamatay, at ang National Capital Region, CALABARZON, at Central Luzon ang mga lugar na may pinakamaraming bilang ng mga bagong kaso.
Mga Pinagmulan
Johns Hopkins Coronavirus Resource Center, Q&A;: BREAKTHROUGH INFECTIONS ARE RARE BUT EXPECTED, May 20, 2021
Johns Hopkins Coronavirus Resource Center, Q&A;: Delta Variant, Masks and Breakthrough Infections, July 29, 2021
Department of Health, DOH Beat COVID-19 Media Forum, Aug. 27, 2021
Department of Health, Beat COVID-19 Media Forum, Sept. 3, 2021
Department of Health, Media Solusyon, Sept. 9, 2021
Food and Drug Administration, Reports of Suspected Adverse Reaction to COVID-19
The Lancet, Risk factors and disease profile of post-vaccination SARS-CoV-2 infection in UK users of the COVID Symptom Study app: a prospective, community-based, nested, case-control study, Sept. 1, 2021
medRXiv.org, Waning immunity of the BNT162b2 vaccine: A nationwide study from Israel, Aug. 30, 2021
Public Health England, Effectiveness of COVID-19 vaccines against hospital admission with the Delta (B.1.617.2) variant, June 14, 2021
Public Health England, Vaccines highly effective against hospitalisation from Delta variant, June 14, 2021
SSRN, Effectiveness of Inactivated COVID-19 Vaccines Against COVID-19 Pneumonia and Severe Illness Caused by the B.1.617.2 (Delta) Variant: Evidence from an Outbreak in Guangdong, China, Aug. 5, 2021
World Health Organization, The Sinovac-CoronaVac COVID-19 vaccine: What you need to know, Sept. 2, 2021
British Medical Journal, Covid-19: New data on Oxford AstraZeneca vaccine backs 12 week dosing interval, Feb. 3, 2021
U.S. Centers for Disease Control and Prevention, The Possibility of COVID-19 after Vaccination: Breakthrough Infections
Galvez on vaccinating 20 million adolescents
- CNN Philippines, PH must vaccinate 20M adolescents to reach new herd immunity target – Galvez, Sept. 13, 2021
- Philippine News Agency, 20M more Pinoys need to be vaxxed to expand PH herd immunity, Sept. 13, 2021
- Manila Bulletin, NTF targets to vaccinate 20 M children vs COVID-19, Sept. 13, 2021
Mayo Clinic, Herd immunity and COVID-19 (coronavirus): What you need to know, Aug. 28, 2021
Meedan’s Health Desk, What do we know about breakthrough infections and waning immunity with COVID-19 vaccines?, Sept. 17, 2021
U.S. Centers for Disease Control and Prevention, COVID-19 Vaccine Booster Shot, Sept. 1, 2021
World Health Organization, COVID-19 vaccine tracker and landscape, Sept. 15, 2021
Food and Drug Administration, List of FDA issued Emergency Use Authorization
Department of Health, COVID-19 Tracker
(Ginagabayan ng code of principles ng International Fact-Checking Network sa Poynter, ang VERA Files ay sumusubaybay sa mga maling pahayag, flip-flops, nakaliligaw na mga pahayag ng mga pampublikong opisyal at kilalang personalidad, at pinasisinungalingan ang mga ito gamit ang tunay na ebidensya. Alamin ang inisyatibong ito at aming pamamaraan.)
