Nang humarap si dating pangulong Rodrigo Duterte sa pagdinig ng House quad committee noong Nob. 13, hinamon niya ang International Criminal Court (ICC) na pumunta kaagad sa Pilipinas at imbestigahan ang kanyang papel sa madugong drug war nang kanyang administrasyon. Sa pagtatapos ng pagdinig na iyon, bumalik si Duterte sa pagtatanong sa hurisdiksyon ng tribunal at idiniin na mas gugustuhin niyang litisin sa korte ng Pilipinas.
Gayunpaman, nalipat ang pansin kay Pangulong Ferdinand Marcos Jr. matapos sabihin ni Executive Secretary Lucas Bersamin na “magiging obligado” ang gobyerno na igalang ang isang red notice mula sa International Criminal Police Organization (Interpol) kung humingi ng tulong ang ICC sa imbestigasyon nito.
Habang paulit-ulit ding kinuwestiyon ni Marcos ang hurisdiksyon ng ICC sa mga pagpatay na may kaugnayan sa droga sa ilalim ng kanyang hinalinhan, sinabi ni Bersamin na hindi tututol o ititigil ng gobyerno ang imbestigasyon ng tribunal na nakabase sa Hague “kung” nais ni Duterte na ipailalim ang kanyang sarili dito.
Bakit “pakiramdam” ng administrasyong Marcos na “obligado” ito sa Interpol ngunit tumanggi na “makipagtulungan” sa ICC? Narito ang tatlong bagay na kailangan mong malaman:
1. Ano ang sinasabi ng administrasyong Marcos tungkol sa pakikipagtulungan sa Interpol?
Mahigpit na iginiit ng administrasyong Marcos ang soberanya ng bansa sa pagkuwestiyon sa hurisdiksyon ng ICC sa Pilipinas matapos itong mag-withdraw sa Rome Statute noong Marso 2019. Ngunit naging malinaw ang pangulo at mga pangunahing miyembro ng kanyang Gabinete tungkol sa pagsunod sa “obligasyon” ng gobyerno sa Interpol.
Basahin ang FACT CHECK YEARENDER: The Phantom of Duterte’s Disinformation Opera
Tatlong buwan bago hinamon ni Duterte ang ICC, sinabi na ni Justice Secretary Jesus Crispin “Boying” Remulla ang tungkol sa “commitment” ng bansa sa Interpol.
Nakahanda rin ang Philippine National Police (PNP) na tumulong sa Interpol dahil nakatali ito sa security protocol na magbigay ng tulong sa mga foreign counterparts nito kung kinakailangan, ayon kay PNP spokesperson Brig. Gen. Jean Fajardo sa isang press conference noong Nob. 14.
“‘Yung mekanismo naman kung security assistance ang pag-uusapan ay nandiyan naman. Hindi kailangan paghandaan dahil gumagana na itong mekanismo na ito. Hindi ito ang unang pagkakataon na magbibigay ng tulong ang PNP sa ating foreign counterparts tulad yung pag aresto ng individual subject, partikular ‘yung mga red notice na iniisyu ng Interpol,” paliwanag ni Fajardo.
Noong Dis. 3, nilinaw niya na hindi makikipagtulungan ang PNP sa ICC sa antas ng organisasyon, ngunit ang mga alagad ng batas na kumikilos sa kanilang “personal na kapasidad” ay hindi pagbabawalan na makipagtulungan sa korte. Nangyari ito tatlong araw matapos maglunsad ang ICC ng apela sa saksi upang mangalap ng higit pang ebidensya mula sa mga taong maaaring may kaalaman tungkol sa mga sinasabing krimen sa pagpapatupad ng drug war mula Nobyembre 2011 hanggang Marso 2019.
2. Ano ang red notice? Maaari bang pilitin ng Interpol ang Pilipinas na arestuhin ang isang taong tinutukoy ng red notice?
Hindi. Hindi maaaring pilitin ng Interpol ang mga awtoridad sa pagpapatupad ng batas ng Pilipinas na arestuhin ang isang indibidwal na may red notice. Ang mga tuntunin nito ay nagsasaad, gayunpaman, na “ang bawat miyembrong bansa ay maaaring magpasya kung anong legal na halaga ang ibinibigay nito sa isang red notice at ang awtoridad ng kanilang mga opisyal ng pagpapatupad ng batas na magsagawa ng mga pag-aresto.”
Basahin ang Can 3 high-ranking PNP officials get out of ICC ‘suspects‘ list?
Ang red notice ay isang kahilingan para sa mga awtoridad na nagpapatupad ng batas na “hanapin at pansamantalang arestuhin” ang isang taong hinahanap ng alinman sa isang bansa o isang international tribunal. Ang mga kahilingang ito ay ibinibigay para sa mga pugante na hinahanap para sa pag-uusig o upang magsilbi ng sentensiya para sa isang krimen kasunod ng desisyon ng korte.
Kung makakatanggap ang Pilipinas ng notice mula sa Interpol, dapat nitong tanggapin at pag-aralan ang naturang notice, paliwanag ni Justice Undersecretary Raul Vasquez sa isang press conference noong Agosto 17. Gayunpaman, ang mga awtoridad sa pagpapatupad ng batas at hudikatura ng bansa ang magpapasya kung dapat ipatupad ang notice.
Habang ang red notice ay isang international alert sa mga awtoridad ng pulisya, ito ay hindi isang warrant of arrest, ayon sa website ng Interpol.
Ang mga abiso ng Interpol ay maaaring ibigay sa kahilingan ng mga international criminal tribunals, partikular ang ICC, upang maghanap ng mga taong hinahanap para sa mga krimen tulad ng genocide, mga krimen sa digmaan at mga krimen laban sa sangkatauhan, sa loob ng kanilang hurisdiksyon.
Gayundin, ang mga miyembrong bansa ay maaaring humiling sa Interpol na maglathala ng red notice na dapat suriin ng isang special task force sa Interpol General Secretariat.
Bago sumunod sa naturang kahilingan, sinusuri ng secretariat kung ang notice ay sumusunod sa mga patakaran ng organisasyon at hindi udyok na pulitikal, militar, relihiyon o lahi, at hindi nagta-target ng refugee.
3. Ano ang Interpol at ang koneksyon nito sa ICC?
Ang Interpol ay isang intergovernmental na organisasyon para sa pagtiyak at pagtataguyod ng “pinakamalawak na posibleng tulong sa isa’t isa” ng mga awtoridad ng kriminal na pulisya sa loob ng mga legal na limitasyon ng bawat miyembrong bansa at alinsunod sa Universal Declaration of Human Rights. Noong Dis. 22, 2004, nilagdaan nito ang isang Cooperation Agreement sa ICC Office of the Prosecutor (ICC-OTP), na tumutukoy sa saklaw ng mga negosasyon at aktibidad na maaaring gawin ng dalawang partido.
Kabilang dito ang: (a) pagpapalitan ng impormasyon ng pulisya at pagsasagawa ng criminal analysis; (b) paghahanap ng mga pugante at suspek; (c) paglalathala at sirkulasyon ng mga notice ng Interpol; (d) paghahatid ng mga diffusion; (e) access sa Interpol telecommunications network at mga database.
Ang ICC-OTP ay maaari ding humingi ng tulong sa Interpol, lalo na sa paghahanap ng mga pugante at criminal analysis. Gayundin, ang mga bansang miyembro ng Interpol ay maaaring magbigay ng kumpidensyal na impormasyon sa ICC-OTP upang makabuo ng bagong ebidensya.
Sa ngayon, ang Interpol ay may 196 na bansang kasapi, bawat isa ay pumipili ng isang opisyal police body na magsisilbing delegado sa organisasyon. Ang Pilipinas ay naging miyembro ng Interpol mula noong Hunyo 12, 1952.
Ang mga miyembrong bansa at international tribunals, tulad ng ICC, ay maaaring humiling sa Interpol na maglathala ng mga abiso, na maaari nilang baguhin o kanselahin ayon sa kanilang panloob na mga patakaran. Ito ay:
