Ang fake news at ang maraming nitong mga anyo ay halos palaging batay sa kasalukuyang mga kaganapan at mga kontrobersya.
Ang padron na ito ay nagpatuloy sa taong 2018 na nakita sa 236 viral na mga post na sinuri ng VERA Files Fact Check mula Abril hanggang Disyembre sa ilalim ng pakikipag-partner sa Facebook.
Mula pulitika at pagtatalong internasyonal hanggang sa kalamidad, pinagsama-sama namin sa listahan ang mga nangunang isyu sa bansa na pinagsimulan ng pinakamaraming mga fake news post sa taong ito.
Vote recount para sa pagka-bise presidente
Nagsampa noong Hunyo 2016 si Senador Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr. ng isang protesta sa pagkapanalo ng lider ng oposisyon na si Vice President Leni Robredo sa eleksiyon ng May 2016. Maliit ang naging lamang ni Robredo — 263,473 boto. Nagsimula ang Presidential Electoral Tribunal sa vote recount noong Abril.
Nasundan ng VERA Files Fact Check ang 11 hindi totoo, peke, nakaliligaw at hindi napatunayan na mga post sa 2018 na nagpapakita umano ng malinaw na patunay ng pandaraya sa eleksyon, ipinahayag na si Marcos ay nanalo na sa kaso, o pinalalabas na masamang tao si Robredo.
Ang isang halimbawa ang ulat ng Abril 21 na nagsasabing naglalaman ng video na nagpapakita ng “pag utos” ni Robredo na sunugin ang mga balota ni Marcos. Ang video ay hindi sinuportahan ang pahayag. Ang post ay maaaring umabot sa higit sa 1.8 milyong katao batay sa CrowdTangle analytics. Ang mga pahina na nagpapahayag ng suporta kay Duterte sa Facebook ang nangungunang mga gumawa ng trapiko.
Tingnan ang:
- Claim of Comelec, Iglesia member exchange over Marcos votes fabricated
- Claim of media not reporting London anti-Robredo protest false
- Robredo seeking DNA test to prove Bongbong is Marcos’ son a spoof
- Story claiming Marcos won poll case vs Robredo FAKE
- Online post claiming Robredo camp orders burning of pro-Marcos ballots has NO BASIS
- Online post MISLEADS by saying Robredo ‘went wild’ over ‘loss’ in vote recount
- Robredo camp wants Iloilo City, NOT province, out of vote recount
- Online post MISLEADS with rehashed story on House’s investigation of FVR over land lease deal
- Report claiming ‘new evidence’ of fraud in 2016 polls MISLEADING
- Online post claiming thousands of slippers with Robredo’s name found in old rebel camp FAKE NEWS
Kontrobersiya ng Dengvaxia
Ang programa sa pagbabakuna sa dengue sa panahon ng dating Pangulong Benigno “Noynoy” Aquino III ay napailalim sa masusing pag-aaral mula pa noong 2016 dahil sa umano’y mga anomalya sa pagbili ng P3.5 bilyong halaga ng mga bakuna. Sinisi ng Public Attorney’s Office ang bakuna sa 92 pagkamatay hanggang noong Oktubre.
Nasundan ng VERA Files Fact Check ang 10 viral na post na bunsod ng mga pagdinig sa Senado at mga kaso na isinampa laban kay Aquino at sa kanyang mga itinalaga sa posisyon sa buong taon — apat ay talagang hindi totoo, tatlo ay nakaliligaw, dalawa ay peke habang ang isa ay bahagyang totoo. Walo ang may nilalaman na sadyang walang kinalaman sa isyu ng Dengvaxia at inatake lamang si Aquino, ang kanyang mga magulang o mga kaalyado o pinuri ang dating diktador na si Ferdinand Marcos Sr.
Isang post noong Hulyo 18 na may kaugnayan sa Dengvaxia ang naglabas ng maling pahayag na si Aquino ay naaresto dahil sa korapsyon dalawang araw pagkatapos na magsampa ng kaso ang National Bureau of Investigation. Maaaring umabot ito sa higit sa 1.7 milyong tao.
Tingnan ang:
- News of Duterte calling Marcos a ‘hero’ includes partly false content
- Report likening Noynoy Aquino to father in opposing Marcos projects MISLEADING
- Story claiming Marcos speech contains ‘evidence’ against Cory Aquino untrue
- Report claiming Drilon and Pangilinan LP presidential bets for 2022 not true
- Website posts FAKE report rehashing outdated story on plunder case vs Aquino and allies
- Website FALSELY links Noynoy Aquino to the stalled P557.8-M projects in Cebu
- Website MISLEADS with outdated story on plunder raps vs Aquino
- Online post REWRITES and DISTORTS Aquino family history
- Noynoy Aquino ‘arrested’ for graft FAKE NEWS
- Online post insinuating opposition involvement in Dengvaxia mess MISLEADING
Ika-35 anibersaryo ng kamatayan ni Ninoy Aquino
Ipinagdiwang ng mga producer ng fake news ang ika-35 anibersaryo ng kamatayan ng pinaslang na pinuno ng oposisyon na si Benigno “Ninoy” Aquino II sa pamamagitan ng walong hindi totoo, nakakalito at walang batayang na pahayag na nasubaybayan ng VERA Files Fact Check.
Kahit na ang karamihan sa mga post ay bagong gawa, ang ilan sa mga ito ay mga lumang pahayag o mga kuwento na muling binuhay o ibinahagi lamang ilang araw pagkaraan ng Agosto 21.
Halimbawa, ang dalawang nakaliligaw na mga post na inilathala noong Agosto 26 ay pinalabas na kamakailan lamang ang press briefing noong 2016, kung saan ang dating Pangulong Fidel Ramos ay nagsabi na ang asawa ni Marcos Sr., na si Imelda, ay alam ang planong pagpatay kay Ninoy. Ang post ay maaaring nakalinlang ng higit sa 3.4 milyong tao.
Tingnan ang:
- Websites publish OUTDATED, MISLEADING reports about FVR theory on Noynoy Aquino’s death
- Online post claiming LP trying to delete Marcos video UNPROVEN
- Mar Roxas DID NOT tell Filipinos to ‘unite against Duterte’
- Marcos admonishing Cory on Bataan nuclear power plant UNPROVEN
- Report claiming Ninoy Aquino reason for martial law declaration FALSE
- Marcos, not Cory, signed ‘endo’ law
- NAIA will NOT BE RENAMED Manila Int’l Airport soon
Pagtatalong PH-Kuwait
Ang diplomatikong pagtatalo sa pagitan ng Pilipinas at ng gobyerno ng Kuwaiti ay pumutok noong Abril matapos paalisin si Philippine Ambassador Renato Villa sa estado ng Gulf dahil sa pagsasagawa ng mga misyon na “sagipin” ang mga inabusong Pilipinong kasambahay nang hindi nakikipag-ugnayan sa mga opisyal ng Kuwait.
Ang tensyon sa pagitan ng dalawang pamahalaan ay umani ng walong viral na post sa bilang ng VERA Files Fact Check count: Tatlo ay peke, tatlo ay nakaliligaw, at ang natitirang dalawa ay hindi totoo.
Karamihan ng mga post ay may mga video umano na nagpapakita na tumiklop ang Kuwait kay Duterte. Isang post, na bunga ng desisyon ni Duterte na magpa-iral ng deployment ban, ay may headline na:
“NAGBABAGANG BALITA! KUWAIT TUMIKLOP NA! NATAK0T SA BANTA NI PRES. DUTERTE! PANOORIN”
Ang kuwento ay maaaring umabot sa hindi bababa sa 1.9 milyong tao.
Tingnan ang:
- Story on PH to expel Kuwait ambassador MISLEADING
- Kuwait DID NOT yield to Duterte in diplomatic row
- Kuwait DID NOT ask DUterte for a favor amid diplomatic row
- Kuwait DID NOT get on its knees to ask Duterte for forgiveness from Duterte after diplomatic row
- US a willing mediator NOT meddler in PH-Kuwait row
Darating na 2019 midterm elections
Habang papalapit ang halalan sa Mayo 2019, nagsimula nang pagtuunan ng pansin ng mga gumagawa ng fake news ang ilang mga kandidatong senador bilang mga target ng disimpormasyon. Ang kanilang mga paborito: Sen. Paolo Benigno “Bam” Aquino.
Kabilang sa walong post na may kinalaman sa halalan na sinusubaybayan ng VERA Files Fact Check, ang kalahati ay naglalarawan kay Bam bilang “credit-grabber ” o trapo (tradisyonal na politiko).
Halimbawa, ang isang post ay gumawa ng kuwento na ginagamit ng senador ang mga ginagawang rehabilitasyon ng gobyerno sa Boracay at Pasig River bilang materyal ng kampanya para sa kanyang muling pagtakbo sa eleksyon. Ang isa naman ay inakusahan siya bilang isang ipokrito dahil sa “pagyakap sa mga dukha” para makakuha ng mga boto at nagpakita ng isang litrato ni Bam na kumakain ng pagkain sa kalye, isa umanong propaganda para sa halalan. Ang ulat ay hindi nagbigay ng anumang ebidensya para suportahan ang pahayag nito.
Tingnan ang:
- Poe not blocking Facebook app if reelected
- Sen. Bam Aquino never claimed to be ‘principal author’ of free education bill
- Story about Bam Aquino saying he will be ‘voice and protector’ of Filipinos MISLEAD
- Poe DID NOT say Duterte ‘impresses’ her
- Report on Bam Aquino eating street food as election propaganda UNSUPPORTED
- Report about Bam Aquino using Boracay and Pasig River rehab efforts as election propaganda FAKE NEWS
- Report claiming Imelda Marcos world’s richest female billionaire UNTRUE
- Online post about Grace Poe’s ‘million dollar’ US home FALSE and OUTDATED
Iba pang mga isyu ng diplomasya, kalamidad
Kadikit ng nabanggit na limang kontrobersyal na isyu, na may tig anim na viral post, ang patuloy na paunang pagsusuri ng International Criminal Court sa mga pagkamatay na nauugnay sa giyera laban sa droga ng administrasyong Duterte; ang pananalasa ng Typhoon Ompong; at ang pagkikipagtalo sa Tsina tungkol sa West Philippine Sea.
Ang VERA Files Fact Check ay sumusubaybay sa mga maling salaysay at nakaliligaw na mga pahayag ng mga pampublikong opisyal at personalidad, at itinatama ang mga ito gamit ang mga tunay na ebidensya. Kami ay ginagabayan ng mga prinsipyo ng International Fact-Checking Network sa Poynter. Para sa karagdagang impormayan bisitahin ang pahinang ito.
