Archive - Fact Check Filipino

Dalawang araw bago salubungin ng bansa ang panibagong taon, gugunitain ng mga Pilipino ang pagbitay kay Jose Rizal noong Dis. 30, na unang idineklara na holiday ng yumaong pangulong Emilio Aguinaldo noong Dis. 20, 1898.

Todo ang trabaho ng mga publisher ng disinformation ngayong taon sa kanilang paggawa ng mga hindi tumpak na post na may kaugnayan sa halalan – karamihan sa mga ito ay umikot para suportahan o atakihin ang ilang mga political aspirants bago pa man ang opisyal na pagsisimula ng kampanya para sa mga pambansang eleksyon sa susunod na taon.

Nakatanim na sa isipan ng maraming Pilipino ang katatawanan. Nakatutulong ito na pahupain ang tensyon kapag tumatalakay ng mga kontrobersyal na paksa gaya ng pulitika o mga isyung panlipunan. Ngunit nakikita ito ng iba bilang isang pagkakataon para tuyain nang husto ang isang tao o isang grupo tungkol sa isang bagay na kinasasangkutan nila; ang magalit ay hindi maganda dahil “talo ang pikon,” sabi nga nila.

Ngayong taon, naging mas kitang-kita ang isang nakababahalang trend sa lokal na disinformation mula sa mga YouTube channel. Isang video sa YouTube lang ang kailangan na ma-upload sa mga social media channel upang maging isang matinding tagapagkalat ng misinformation.

Anim na buwan na lang ang natitira bago siya bumaba sa pwesto bilang ika-16 na pangulo ng bansa, si Rodrigo Duterte at ang kanyang mga pangunahing opisyal ay patuloy na nagkakalat ng mga magkakasalungat na pahayag na nagpapalabo sa mga pangunahing patakaran ng gobyerno.

Sa isang talumpati noong Agosto, sinabi mismo ni Pangulong Rodrigo Duterte na ang mga pampublikong opisyal ay “inuutusan [sa pamamagitan ng kanilang sinumpaang katungkulan] na magsabi ng totoo … kahit na wasakin sila ng katotohanan.” Ngunit ano ang mangyayari kapag nagsabi ang pangulo ng isang bagay ngayon at pagkatapos ay iniba ang sinabi, at pagkatapos ay iniba pa ulit sa sumunod na pagkakataon?

Matapos ipahayag ni Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr. noong Okt. 5 na tatakbo siya bilang pangulo sa halalan ng 2022, ang mga paulit-ulit na pahayag na pinupuri ang kanyang ama, ang yumaong diktador Ferdinand Marcos Sr., at ang kanyang diktatoryal na rehimen ay kapansin-pansing tumaas.

Sinimulan ng administrasyong Duterte noong Pebrero ang pagpaplantsa ng mga deal para makakuha ng mga bakuna laban sa coronavirus disease 2019 (COVID-19) at mabakunahan ang 70 milyong Pilipino na nasa hustong gulang at maabot ang "herd immunity" sa katapusan ng taon.

Isang infographic ang nagbigay kredito sa dating Kabayan Party-list representative na si Harry Roque bilang may-akda ng Universal Health Care Law. Nangangailangan ito ng konteksto dahil isa lamang siya sa mahigit isandaang iba pang mambabatas na nakalista bilang mga may-akda.

Ilang mga social media account ang mali sa pagtukoy sa isang video ng malakas na hangin na dala ng isang bagyo na tumama sa Pilipinas noong 2020 bilang footage ng Bagyong Odette (internasyonal na pangalan: Rai), na ngayon ay dumadaan sa ilang bahagi ng Visayas at Mindanao.

Mali ang pahayag ng TV at radio show host na si Erwin Tulfo na ang Nueva Ecija caravan ni presidential aspirant Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr. at ng kanyang running mate na si Davao City Mayor Sara Duterte-Carpio ay hindi sinundan ng broadcast at online news media.

Matapos tawagin ang mandato ng National Task Force to End Local Communist Armed Conflict (NTF-ELCAC) bilang "duplication ng mga gawain," sinabi na ngayon ni Bise Presidente Leni Robredo na siya ay "sumusuporta sa mandato at tungkulin ng ahensya."

Iginiit ni Manila City Mayor Francisco “Isko Moreno” Domagoso, na tumatakbong presidente sa May 2022 elections, na walang member state ng International Criminal Court (ICC) ang nanindigan para sa 2016 arbitral award sa South China Sea dispute na nagpawalang-bisa ng malawakang pag-aangkin ng China sa maritime area. Hindi ito totoo.

Dalawang araw matapos kumpirmahin sa publiko ni Davao City Mayor Sara Duterte-Carpio ang kanyang partnership kay presidential aspirant Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr. para sa 2022 elections, nagpahayag ng kanyang pagkadismaya si Pangulong Rodrigo Duterte sa team-up.

Humigit-kumulang 12.7 milyong mga bata na may edad 12 hanggang 17 ang inaasahang mabakunahan laban sa coronavirus disease 2019 (COVID-19) kasunod ng desisyon ng gobyerno na palawakin ang kwalipikadong recipients sa nationwide na pagbabakuna.

Walang batas na nag-uutos sa mga nais kumandidato para sa posisyon sa gobyerno na sumailalim sa isang drug test. Ngunit matapos sabihin ni Pangulong Rodrigo Duterte noong Nob. 18 na "isang presidential candidate" ang gumagamit ng cocaine, ang ilan sa mga gustong tumakbo para maging pangulo ay naglabas ng mga resulta ng drug test upang patunayan na hindi sila ang tinutukoy ng pangulo.

Hindi pa nagsisimula ang opisyal na campaign period, ngunit nahaharap na sa apat na petisyon si presidential aspirant Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr. sa Commission on Elections (Comelec) para pigilan siyang tumakbo sa May 2022 elections.

Maling nag-ulat ang Sonshine Media Network International (SMNI) News, ang news broadcasting arm ng televangelist na si Apollo Quiboloy, na si presidential aspirant Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr. ay “pumasa” sa kanyang bachelor’s degree sa social studies sa University of Oxford sa United Kingdom.

Kumikilos ang House Committee on Ways and Means para suspindihin o bawasan ang excise tax sa mga piling produktong petrolyo para bigyan ng pansamantalang kaluwagan ang mga mamimili sa gitna ng tumataas na presyo ng langis at mga produktong petrolyo nitong mga nakaraang buwan.

Nalilito at nag-iisip sa kung ano ang gagawin kapag natapos ang kanyang termino sa Hunyo 2022, nagpasya na sa wakas si Pangulong Rodrigo Duterte na maghain ng kanyang kandidatura para sa Senado, ang chamber na ilang buwan na niyang binabatikos. Dalawang iba pang mga posibilidad ang matagal na niyang pinagpipilian — pagreretiro o pagka-bise presidente.

Tumaas ang tensyon sa pagitan ng Department of Health (DOH) at ng Department of Foreign Affairs (DFA) sa ikasiyam na sesyon ng Conference of the Parties (COP) to the World Health Organization Framework Convention on Tobacco Control (WHO FCTC). Hindi nagkasundo ang dalawang ahensya ng gobyerno sa mga pangunahing isyu na kinasasangkutan ng novel tobacco products.

Habang tinitingnan ng gobyerno ang tatlong araw na National Vaccination Drive sa huling bahagi ng buwang ito, muling binuksan ni Pangulong Rodrigo Duterte ang isyu kung legal ba para sa mga negosyo na tanggihan ang mga hindi nabakunahang aplikante sa trabaho.

Dalawampu't pitong araw matapos ihain ni Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr. ang kanyang certificate of candidacy (COC) sa Commission on Elections (Comelec), isang grupo ng mga civic leader ang humiling sa poll body na kanselahin ito dahil sa paggawa ng “material false representation” sa kanyang "umano'y pagiging karapat-dapat na tumakbo" para sa pagkapangulo sa 2022 na halalan.

“Walang nakikitang dahilan” sa kasalukuyan ang Commission on Elections (Comelec) upang kanselahin ang P536-milyong kontrata nito sa F2 Logistics para sa transportasyon ng mga kagamitan, supply, at paraphernalia sa 2022 elections sa kabila ng mga agam-agam ng mga poll watchdog kaugnay ng posibleng "conflict of interest.”

Sa panahon ng pandemya, nagkalat ang mga maling impormasyon na hindi lang nakapanliligaw, maaaring makaapekto rin ito sa ating kalusugan kung basta-basta nating paniniwalaan.

(UPDATED) Taliwas sa ulat ng One News, isang television news channel sa ilalim ng cable provider na Cignal TV, hindi at “walang planong maghain” si retired Supreme Court (SC) associate justice Antonio Carpio ng petisyon sa Commission on Elections (Comelec)para sa diskwalipikasyon ni Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr. bilang kandidato sa pagkapangulo sa 2022 elections.

Mula sa pagdedeklara na “tatakbo lang [siya]” para sa isang puwesto sa Senado sa 2022 elections sa ilalim ng grupo ni Davao City Mayor Sara Duterte-Carpio sakaling sumali siya sa presidential race, sinabi ngayon ni Palace Spokesperson Harry Roque na maaari siyang kumandidato para senador “para patunayan na ang mga tao ay sumusuporta [sa kanya].”

Pinalabas ng kampo ni presidential aspirant Ferdinand "Bongbong" Marcos Jr. na sinabi ni James Jimenez, tagapagsalita ng Commission on Elections (Comelec), noong Nob. 2 na "walang malinaw na batayan ang petisyon na kanselahin ang kandidatura ng dating senador.”

Iginiit ng abogadong si Victor Rodriguez, chief of staff ni Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr., sa isang pahayag na ang presidential aspirant ay laging naging tapat sa kanyang educational attainment mula sa University of Oxford sa England.

Ipinahayag ni Communications Secretary Martin Andanar sa isang panayam sa radyo noong Okt. 12 na ang Pilipinas ay hindi na kabilang sa mga pinaka-delikadong bansa sa mundo para sa mga mamamahayag dahil sa "mabilis na resolusyon" ng Maguindanao massacre noong 2019, na, aniya, ay bahagi ng legacy ni Pangulong Rodrigo Duterte.